Wielki głód w Irlandii w prozie fabularnej
Wysiedlanie rolników, milion ofiar śmiertelnych wśród ludności wiejskiej oraz masowa emigracja do innych części Imperium Brytyjskiego i Stanów Zjednoczonych przyniosły trwałe zmiany w krajobrazie demograficznym, politycznym i kulturalnym Irlandii. Znaczna część tekstów prozatorskich ukazujących lata głodu i diaspory, pisanych zarówno w Irlandii, jak i w Ameryce Północnej w okresie 1847–1921, nie została dostatecznie zbadana. Aby rozwiązać ten problem, zespół finansowanego ze środków UE projektu FAMINE (Relocated remembrance: The Great Famine in Irish (diaspora) fiction, 1847-1921) analizował te zbiory niezbadanej dotąd literatury. Partnerzy projektu skupiali się na powieściach i opowiadaniach pisanych w Irlandii oraz przez irlandzkich imigrantów, których głód zmusił do emigracji do Wielkiej Brytanii, Kanady i Stanów Zjednoczonych. Zbadali rozwój wspomnień na temat głodu w 130 tekstach, a następnie określili, jakie aspekty prozy fabularnej miały kluczowe znaczenie w przekazywaniu i przekształcaniu tych wspomnień. Z biegiem czasu okres głodu stawał się coraz silniej zintegrowany ze świadomością narracyjną prozy fabularnej, a jego wszechobecność objawiała się na wszystkich poziomach społeczeństwa. Pamięć o głodzie stawała się również coraz bardziej polemiczna i upolityczniona. Proza fabularna dotycząca głodu, napisana dla irlandzkich Amerykanów i Kanadyjczyków, początkowo była przesycona nostalgią za sielankową Irlandią w czasach sprzed głodu, co można wyjaśnić trudną asymilacją irlandzkich imigrantów. Powieści i opowiadania napisane dla osób należących do drugiego i trzeciego pokolenia były silniej związane z dziedzictwem kultury społeczeństw przyjmujących. Ponadto stopniowo stawało się wielowymiarowe. Pamięć o głodzie była również stopniowo przenoszona z etnicznych społeczności do głównego nurtu kultury północnoamerykańskiej, o czym świadczą publikacje prozy fabularnej w popularnych czasopismach amerykańskich i kanadyjskich. Ogólnie wyniki pokazują, że należy ponownie rozważyć trend, który wyznaczał kierunek badań nad wspomnieniami o głodzie w Irlandii. Najtrudniejsze aspekty okresu głodu są wyraźnie akcentowane we wczesnych pracach, natomiast późniejsza proza fabularna często posługuje się retoryką urazu podczas omawiania tego okresu. Zespół projektu FAMINE z powodzeniem wykazał, w jaki sposób wspomnienia o tym wyniszczającym okresie w historii Irlandii są przenoszone w czasie i przestrzeni.
Słowa kluczowe
Irlandia, wielki głód, FAMINE, diaspora, proza fabularna
