Wpływ polityk migracyjnych na przepływy migracyjne
Za cel finansowanego ze środków UE projektu DEMIG (The determinants of international migration: A theoretical and empirical assessment of policy, origin and destination effects) przyjęto zbadanie, na ile działania i polityki migracyjne państw wpływają na liczebność, orientację przestrzenną, skład i ramy czasowe migracji. Dla potrzeb projektu opracowano nowatorską metodologię w postaci podejścia obserwacyjnego z podwójnymi porównaniami, co umożliwiło badanie przepływów migracyjnych wielu grup źródłowych do wielu krajów docelowych. Taka konstrukcja pozwoliła w unikalny sposób analizować jednocześnie kraje źródłowe i docelowe wraz z wpływami sieci i polityk. W pierwszej kolejności rozważano teorie migracji uwzględniające albo kraje wysyłające, albo przyjmujące. Następnie zintegrowano je z teoriami wewnętrznej dynamiki procesów migracyjnych, dążąc do ulepszenia operacjonalizacji zmiennych politycznych. Badacze przeprowadzili analizę empiryczną wpływów politycznych, które należy uwzględnić w konstrukcji teoretycznej opisującej czynniki wysokiego i średniego poziomu stanowiące siłę napędową migracji do i z krajów bogatych. Dla potrzeb analiz przygotowano kilka baz danych: DEMIG TOTAL (dane dotyczące łącznej imigracji i emigracji od początku XX w. dla 163 krajów), DEMIG C2C (dwustronne przepływy migracyjne dla 33 krajów w latach 1946–2010) i DEMIG POLICY (6500 polityk migracyjnych w 45 krajach w latach 1946–2013). Analiza opisowa danych migracyjnych przyniosła wyniki podważające szereg obiegowych opinii na temat globalnej migracji. Stwierdzono na przykład, że zasięg migracji nie staje się bardziej globalny, gdyż przepływy migracyjne z rosnącej liczby krajów kierują się do coraz mniejszej liczby głównych krajów docelowych. Kluczowym wnioskiem analitycznym było ustalenie, że politykę migracyjną należy traktować jako narzędzie selekcji migrantów, a nie jako instrument mogących wpływać na ich ilość. W ramach projektu DEMIG zidentyfikowano cztery mechanizmy substytucji, które mogą w znacznym stopniu ograniczać lub osłabiać skuteczność ograniczeń migracyjnych: substytucję przestrzenną, substytucję kategorii, substytucję czasową i substytucję przepływów odwrotnych. Prace w tym obszarze wskazują na duże znaczenie pośrednich mechanizmów wpływających na migrację w krajach docelowych i źródłowych, w tym polityk niezwiązanych bezpośrednio z migracją, na przykład polityki zatrudnienia lub polityki socjalnej. Wyniki badań podkreślają asymetryczność procesów globalizacji. Będą one mieć ogromne znaczenie dla formułowania polityki za sprawą nowego spojrzenia na kształtowanie procesów migracyjnych w wyniku interakcji polityki migracyjnej z innymi istotnymi czynnikami.
