Badanie wiedzy tubylców
Na świecie żyje około 5000 ludów tubylczych, z których wiele objętych jest różnego rodzaju programami pomocowymi. Programy takie rzadko jednak uwzględniają perspektywę samych tubylców, a różnice te mogą być bardzo istotne. W ramach projektu IEIPWA (Indigenous epistemologies and images of public wealth in Amazonia), finansowanego ze środków UE, badano perspektywy epistemologiczne ludności tubylczej, a mianowicie teorię wiedzy i rodzaje wiedzy. Wieloetniczny region Amazonii, w którym prowadzono badanie, nosi nazwę Gent de Centro i ciągnie się przez Kolumbię i Peru, a zamieszkuje go około 7500 osób należących do ludności tubylczej. Zespół dokonał transkrypcji, usystematyzował i przeanalizował dane zebrane w terenie w latach 1996-2010. Prace rozpoczęto od analizy interpretacji pojęcia rozwoju przez ludy tubylcze. Określono sposoby pojmowania przez tubylców bogactwa, wartości i dobrobytu oraz zbadano wpływ tych poglądów na stosunki międzykulturowe. Ludność tubylcza w badanym regionie uznawała zachodni pieniądz za szkodliwy. Zaobserwowano zderzenie zachodnich i tubylczych poglądów na temat dobrobytu. Dalsze badania ujawniły, że tubylcze epistemologie obejmują skomplikowane teorie poznania, a także sprawstwa społecznego i osobistego. Poglądy te stanowią podstawę poczucia historii i kultury przez ludność tubylczą. Do najważniejszych różnic między tubylczym i zachodnim sposobem myślenia należy pojęcie pracy. Dla tubylców oznacza ona ciągłe tworzenie prawdziwych ludzi zgodnie z prawem przodków. Pojęcie to ma wpływ na odpowiednie gospodarowanie zasobami naturalnymi oraz stosunki z duchowymi właścicielami tych zasobów. Zgodnie z tymi przekonaniami, celem codziennej pracy jest maksymalizacja zbiorowego bogactwa i obfitości. Pojęcia dobrobytu stanowią też podstawę interakcji ludów tubylczych z innymi kulturami. Tubylcy postrzegają zachodnie koncepcje gromadzenia indywidualnego bogactwa jako szkodliwe społecznie, osobiście i środowiskowo. Badane ludy uznają bogactwo publiczne za jedyną prawdziwą formę bogactwa. Dla tubylców wiedza jest wielkością duchową, mającą tworzyć dobrobyt, jednak nie jest ona skonstruowana. Jest ona natomiast osiągana poprzez osobiste dążenie do odkrycia samego siebie. Tubylcy nie uznają podziału na umysł i ciało. Projekt IEIPWA wskazuje na alternatywne koncepcje wobec aktualnie przyjętych paradygmatów rozwoju i pomaga organizacjom rozwojowym w uwzględnieniu poglądów ludności w ich programach. Inicjatywa wnosi też wkład w produktywną wymianę międzykulturową.
Słowa kluczowe
Tubylcy, dobrobyt, IEIPWA, epistemologie, Amazonia, bogactwo publiczne
