Zmienność gatunków drzew
Coraz więcej danych wskazuje, że społeczności zróżnicowane biologicznie są bardziej stabilne niż społeczności o małej liczbie gatunków. Jest to bardzo istotne w kontekście zmiany klimatu. Tymczasem bioróżnorodność może dotyczyć nie tylko różnych gatunków, ale także osobników w obrębie gatunku — jest to tak zwana zmienność wewnątrzgatunkowa. W ramach projektu DIVERFOR (Functional implications of inter- vs. intraspecific trait diversity in European forests), finansowanego ze środków UE, badano zakres oraz rolę tej zmienność w obrębie gatunku, często pomijaną w badaniach nad różnorodnością. Inaczej mówiąc, celem prac było określenie, jaka część ogólnej zmienności społeczności roślin zachodzi w ramach pojedynczego gatunku w porównaniu z różnicami między współistniejącymi gatunkami. Badania koncentrowały się na dominujących drzewach w trzech ważnych typach europejskich lasów: lasach borealnych, mieszanych lasach strefy umiarkowanej oraz lasach regionu Morza Śródziemnego. Zespół posłużył się podejściem funkcjonalnym do różnorodności, mierząc zmienność cech liści i budowy roślin (tzn. cech dotyczących ważnych procesów fizjologicznych) w setkach drzew i tysiącach liści zebranych w Hiszpanii, Rumunii i Finlandii. Analiza ukazała znaczenie zmienności wewnątrzgatunkowej jako części ogólnej zmienności (ogólnej różnorodności funkcjonalnej). W niektórych przypadkach zmienność w obrębie gatunku odpowiadała za ponad 50% całej społeczności. Zespół ustalił też, że drzewa reagują nie tylko na warunki klimatyczne i inne warunki środowiskowe, ale także na bogactwo gatunków w swoim sąsiedztwie. Oznacza to, że drzewa tego samego gatunku wykazują odmienne cechy, kiedy rosną między osobnikami swojego gatunku niż kiedy rosną w lesie mieszanym. Zmienność taka może zwiększać szanse gatunku na przetrwanie w warunkach zmian i zakłóceń środowiskowych. Projekt DIVERFOR stanowi punkt wyjścia do dalszych badań. Nowe dane mogą pomóc zarządcom i prawodawcom w ochronie lasów dla przyszłych pokoleń.
Słowa kluczowe
Drzewo, wewnątrzgatunkowe, las, DIVERFOR, zróżnicowanie funkcjonalne, bogactwo gatunków
