Galaktyczna archeologia gwiazd o niskiej metaliczności
Olbrzymia ilość danych, pochodzących z publicznie dostępnych badań spektroskopowych Gaia-Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) wymaga rozwinięcia zaawansowanych modeli powstawania galaktyk i ich ewolucji. Potrzeba ta staje się coraz bardziej paląca, gdyż oczekuje się, że misja Gaia Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) dostarczy szczegółowych obserwacji do analizy. Naukowcy biorący udział w finansowanym ze środków UE projekcie GAIASPECTROSCOPY (Advanced stellar spectroscopy in the Gaia era) zajęli się badaniem galaktycznego halo. Jest to skomplikowany układ, którego zbadanie wymaga metodologii opartej na kolejnych etapach, począwszy od badania struktur podrzędnych i — w szczególności — gromad kulistych. Mała część gwiazd w jego obrębie posiada te same cechy co gwiazdy drugiej generacji. Naukowcy badali początki gwiazd o niskiej metaliczności, charakteryzujących się specyficznym składem chemicznym galaktycznego halo i dysku. Spośród kilku setek gwiazdowych halo, zaobserwowanych w ciągu pierwszych miesięcy misji Gaia-ESO, wyizolowano jedną gwiazdę u podstawy gałęzi czerwonych olbrzymów. Gwiazda 22593757-4648029 posiada zwiększoną ilość glinu, a małą zawartość magnezu, co odpowiada najbardziej skrajnym znanym przypadkom. Skład chemiczny gwiazdy i jej właściwości kinetyczne zostały porównane z cechami gwiazd występujących w obszarach poza naszą galaktyką. Naukowcy doszli do wniosku, że gwiazda 22593757-4648029 nie mogła być usunięta wskutek siły pływowej z żadnej z gromad kulistych o podobnej metaliczności. Jest jednak możliwe, że w ciągu ostatniego miliarda lat została wyrzucona z dużą prędkością z gromady omega Centauri. Tego typu badania są fundamentalne z punktu widzenia ograniczania parametrów różnych teorii powstawania galaktyk i ich ewolucji. Projekt GAIASPECTROSCOPY jest przełomowy, jeśli chodzi o próby wyjaśnienia tego skomplikowanego problemu. Artykuły z wynikami badań zostały opublikowane w prestiżowych czasopismach naukowych i zaprezentowane na międzynarodowych konferencjach.
Słowa kluczowe
Badanie spektroskopowe, tworzenie się galaktyk, GAIASPECTROSCOPY, halo galaktyczne, badania Gaia-ESO
