Procesy rozumienia języka u dzieci tureckojęzycznych
Wiadomo, że do czwartego-piątego roku życia dzieci uczą się rozumieć bez większego wysiłku wszystko, co się do nich mówi. Niewiele wiemy natomiast, w jaki sposób dzieci tego dokonują. W ostatnich 15 latach powstały techniki umożliwiające badanie chwila po chwili procesu rozumienia u małych dzieci. Jedną z takich technik jest śledzenie ruchu gałek ocznych w świecie wizualnym. Położenie oka jest wskaźnikiem poziomu uwagi, ponieważ odnosi się do kontekstu wizualnego oraz wypowiadanej treści językowej. Metoda ta sprawdza się w badaniu dzieci, ponieważ uwzględnia zachowania spontaniczne. Finansowany ze środków UE projekt DEV LANG COMPRHNSN (Development of spoken language comprehension processes in a verb-final language: Incremental interpretation of case marking cues in Turkish speaking children) był pierwszym badaniem, w którym wykorzystano paradygmat śledzenia ruchu gałek ocznych w świecie wizualnym u dzieci mówiących po turecku. Zespół badał, czy dzieci potrafią interpretować wskazówki morfosyntaktyczne w sposób przyrostowy. Dzięki temu można określić punkt, w którym określona wskazówka jest interpretowana poprzez użycie naturalnych zdań. Przeprowadzono serię eksperymentów, aby zbadać, w jaki sposób małe dzieci uczące się języka OV, takiego jak turecki czy niemiecki, interpretują ustne wypowiedzi o różnej strukturze. W pierwszym z eksperymentów przyjrzano się, czy czterolatki uczące się tureckiego lub niemieckiego potrafią interpretować wskazówki oznaczające przypadki, które umiejscawiają czasownik jako ostatni element w zdaniu. Zgodnie w wynikami wcześniejszych badań, dzieci nie potrafią interpretować wykładników w zdaniach, w których podmiot występuje najpierw, aż do późnego okresu dziecięcego. Przeprowadzono trzy dodatkowe eksperymenty z udziałem dzieci tureckojęzycznych, aby określić, czy potrafią one interpretować kontrast między wykładnikami. Uczeni chcieli w szczególności określić, czy dzieci w wieku przedszkolnym potrafią interpretować ograniczenia znaczenia nakładane przez biernik i ablatyw. W ramach projektu DEV LANG COMPRHNSN badano też, czy dzieci interpretują morfemy werbalne w sposób przyrostowy, niezależnie od tożsamości rzeczowników i wskazówek dotyczących wykładników przypadka u małych dzieci. Wyniki tych badań mogą zostać wykorzystane przez kognitywistów, językoznawców teoretycznych, naukowców zajmujących się językoznawstwem obliczeniowym, wykładowców, terapeutów edukacyjnych, naukowców klinicznych, rodziców i prawodawców.
Słowa kluczowe
Rozumienie języka, dzieci, śledzenie ruchu gałek ocznych, DEV LANG COMPRHNSN, język OV
