Narracje niesprawiedliwości
Od zakończenia zimnej wojny uznawanie niesprawiedliwości dziejowych stało się w Europie istotną kwestią. Z tego względu częstą praktyką stało się wypłacanie przez państwa odszkodowań ofiarom II wojny światowej i reżimów dyktatorskich. Kwestia ofiar kolonializmu zaistniała jednak w debacie publicznej stosunkowo niedawno. Sprawiedliwość okresu przejściowego to nowa dziedzina badań i działań. Obejmuje ona badanie długofalowego wpływu naruszeń praw człowieka i określanie metod rozliczania zbrodni przeszłości, w tym poprzez procesy karne, publiczne przeprosiny, działalność komisji historycznych i wypłaty reparacji. W ramach finansowanego przez UE projektu NARRATED INJUSTICE (Narrated injustice compensation claims and transgenerational narratives of injustice) zbadano trzy analizy przypadków. Prace dotyczyły odszkodowań wypłacanych Żydom holenderskim po 2000 r. Zajęto się konkretnie znaczeniem tych odszkodowań jako precedensu prawnego dla spraw sądowych wnoszonych przez ofiary toczonej z Holandią wojny o niepodległość Indonezji. Kilka kolejnych spraw tego typu zakończyło się wygraną ofiar. W konsekwencji rząd holenderski zmuszony był po raz pierwszy wypłacić odszkodowania finansowe ofiarom rządów kolonialnych w obecnej Indonezji. Przeanalizowano odpowiednie raporty w celu ustalenia dyskursu publicznego w kwestii reparacji. Przeprowadzono też wywiady z członkami poszczególnych społeczności w celu poznania ich dążeń i doświadczeń. Badanie wielu spraw o odszkodowania zgłoszonych w tym samym kraju umożliwiło zidentyfikowanie podobieństw i różnic między poszczególnymi grupami. Dzięki temu możliwe było określenie ogólnych prawidłowości. Stwierdzono, że kluczową rolę w zgłaszaniu roszczeń odszkodowawczych odgrywają członkowie diaspory, dla których takie roszczenia stanowią element tożsamości. Sami mieszkańcy mają inne priorytety lub nie dysponują niezbędnymi środkami. Zjawisko to wiąże się z rosnącą potrzebą identyfikowania się z określoną tradycją kulturową, religijną, etniczną i kolonialną (czy też postkolonialną). Wnioski projektu NARRATED INJUSTICE pozwolą lepiej poznać konsekwencje polityki odszkodowań dla konkretnych osób i szerszej społeczności oraz wskazać kierunki przyszłego ulepszania takich polityk i ich efektów.
Słowa kluczowe
Narracje niesprawiedliwości, postkolonialne, niesprawiedliwość dziejowa, NARRATED INJUSTICE, żądania odszkodowań