Weryfikacja ram współpracy pomiędzy krajami UE w celu udoskonalenia procesu kształtowania polityk kulturalnych
Kraje członkowskie UE czerpią korzyści z dzielenia się najlepszymi wzorcami postępowania w kwestii projektowania i wdrażania strategii kulturalnych. Taka forma współpracy nosi nazwę otwartej metody koordynacji (OMK). W ramach OMK eksperci z ministerstw kultury i krajowych instytucji kulturalnych organizują regularne spotkania w celu wymiany dobrych praktyk oraz opracowywania szeroko rozpowszechnianych w Europie podręczników i zestawów narzędzi, których zadaniem jest wspieranie polityki kulturalnej. Działania te przyczyniają się do doskonalenia strategii kulturalnych zarówno w fazie projektowania, jak i wdrażania. Jednak przeprowadzone w ostatnim czasie oceny zewnętrzne wskazują, że wpływ otwartej metody koordynacji w kontekście kultury na politykę narodową może zostać zwiększony. Celem finansowanego ze środków UE projektu OPENCULT (Managing diversity in the EU: The cultural open method of coordination revisited) była analiza struktury i funkcjonowania otwartej metody koordynacji w dziedzinie kultury, a także jej wpływu na polityki kulturalne zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym. Pierwszym etapem prowadzonych prac był przegląd dostępnej literatury dotyczącej unijnej polityki kulturalnej, strategii kulturalnych w państwach członkowskich oraz OMK. W ramach projektu OPENCULT zbadano i przeanalizowano konfigurację, rozwój, funkcjonowanie oraz rezultaty otwartej metody koordynacji w dziedzinie kultury w dwóch przedziałach czasowych (2008–2010 i 2011–2014). W tym celu przeprowadzono wywiady z instytucjami europejskimi, władzami kulturalnymi w krajach członkowskich oraz uczestnikami OMK w kontekście kultury. Dodatkowych informacji dostarczył ogólnoeuropejski sondaż, w którym wzięły udział organy krajowe, europejscy decydenci, przedstawiciele organów i instytucji kulturalnych mających siedziby w UE, uczeni i inne zainteresowane strony. Ogółem, wyniki przeprowadzonych badań pokazują, że w ramach otwartej metody koordynacji w dziedzinie kultury nie ustanawia się celów oraz nie stosuje się wskaźników, danych statystycznych czy analiz porównawczych. Brak też nadzoru państw członkowskich. Wspomniana metoda charakteryzuje się bardzo elastycznym podejściem, a osoby biorące udział w prowadzonych działaniach koncentrują się na wymianie informacji i doświadczeń. Proces ten odbywa się przy poszanowaniu kulturalnej autonomii poszczególnych państw, akceptuje różnorodność stosowanych strategii oraz promuje naukę selektywną w krajach członkowskich. Celem projektu OPENCULT było jak najszersze rozpowszechnienie uzyskanych wyników poprzez sieci naukowe wśród uczonych, badaczy i decydentów w zakresie strategii kulturowych na szczeblu krajowym i unijnym, a także w obrębie społeczeństwa obywatelskiego i opinii publicznej. Inne znaczące osiągnięcia zespołu projektowego obejmują publikację w formie książkowej, dwa artykuły, dwa warsztaty, seminarium i dedykowaną stronę internetową. Poprzez pogłębienie naszej wiedzy w zakresie ochrony różnorodności kulturowej w Europie wyniki projektu OPENCULT najprawdopodobniej w dużym stopniu przyczynią się do dalszego rozwoju polityki kulturalnej.
Słowa kluczowe
Polityki kulturalne, otwarta metoda koordynacji, OPENCULT
