Lepsze przewidywanie zagrożeń i wspieranie odporności w zarządzaniu ekosystemami leśnymi dzięki modelowaniu symulacyjnemu
Wciąż nie dysponujemy wystarczającą wiedzą na temat reżimów zaburzeń, które powodują wyraźne zmiany w ekosystemach leśnych w czasie. Ten brak wiedzy jest widoczny w istniejących strategiach adaptacyjnych i modelach leśnych, które symulują skutki zmian klimatycznych. W ramach finansowanego przez UE projektu SAGE (Simulating adaptation of forest management to changing climate and disturbance regimes) dostosowano zrównoważoną gospodarkę leśną do zmieniających się warunków klimatycznych i reżimów zakłóceń. Partnerzy projektu analizowali reżimy zakłóceń i rozwiązania w zakresie zarządzania na podstawie danych empirycznych. Wprowadzili odpowiednie interakcje do nowego symulatora krajobrazu leśnego, który umożliwia analizowanie scenariuszy w przewidywanych przyszłych warunkach klimatycznych. Wyniki badań wskazują, że w latach 1970–2010 w Europie trzykrotnie wzrosła wielkość zniszczeń lasu spowodowanych przez wiatr, korniki oraz pożary. Projekcje wynikające z różnych strategii zarządzania i scenariuszy klimatycznych sugerują, że wielkość ta będzie dalej wzrastać do 2030 r., co będzie miało również negatywny wpływ na magazynowanie dwutlenku węgla w lasach. Na poziomie lokalnym zespół uczestniczący w projekcie SAGE odkrył, że niedawna bezprecedensowa plaga chrząszczy w Europie Środkowej była wywołana głównie przez czynniki występujące w skali regionalnej i przypadła w tym samym czasie, co letnie susze. Ponadto wzajemne oddziaływania zaburzeń znacząco przyczyniły się do wystąpienia ostatnich zaburzeń na szeroką skalę w Europie Środkowej, co wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na przyszłą wrażliwość klimatyczną reżimu zaburzeń tego regionu. Zmiany w reżimach zaburzeń mają negatywny wpływ na funkcjonowanie ekosystemu. Wpływa to na funkcje ekosystemów leśnych, z których korzystają ludzie, takie jak zaopatrzenie w żywność, funkcje regulacyjne, kulturalne i wspierające. Wyniki ankiet wykazały, że zarządcy lasów zwracają szczególną uwagę na takie zmiany, a najbardziej aktywni reagują na nie, dostosowując odpowiednio swoje strategie zarządzania. Zaburzenia przyczyniają się z kolei do zwiększenia różnorodności gatunkowej lasów. Zmiany te korzystnie wpłyną na bioróżnorodność Europy Środkowej. Naukowcy określili, że większa różnorodność struktur i składu ekosystemów leśnych jest kluczowym mechanizmem ich odporności. Dzięki projektowi SAGE określono przyczyny i skutki zmian reżimów zaburzeń oraz zwiększono możliwości symulacji wzajemnego oddziaływania zaburzeń i reakcji podmiotów zarządzających. Pomoże to w opracowaniu lokalnych strategii adaptacyjnych w celu zapewnienia zrównoważonej gospodarki leśnej w zmieniającym się klimacie i reżimach zaburzeń.
Słowa kluczowe
Ekosystem leśny, reżim zaburzeń, strategie adaptacji, SAGE, zarządzanie lasem