Zmiana działań mających na celu dekarbonizację Europy Wraz z upływem czasu potencjalne działania mające na celu dekarbonizację, dostępne dla firm i rządów, stają się coraz mniej liczne i coraz bardziej ryzykowne. Dlatego też twórcy finansowanego ze środków UE projektu DEEDS precyzują je, dopasowując do określonych programów działania na potrzeby badań naukowych, zaleceń dotyczących polityk oraz działań, które firmy mogą podjąć już teraz. Wyniki ich prac już przełożyły się na zaproszenia do składania wniosków związanych z Europejskim Zielonym Ładem i Horyzontem Europa. Zmiana klimatu i środowisko © asharkyu, Shutterstock Jednak przeciwdziałanie zmianie klimatu przypomina próbę trafienia w ruchomy cel. Kiedy w październiku 2017 r. rozpoczęto realizację projektu DEEDS (DialoguE on European Decarbonisation Strategies), porozumienie paryskie oraz wizje Komisji Europejskiej dotyczące neutralności klimatycznej definiowały tylko, jaki był cel: neutralność klimatyczna do 2050 r. Debata na temat tego, jakie środki powinny zastosować państwa członkowskie i firmy, by ją osiągnąć, trwała w najlepsze w Europie. Strach przed zaporowymi kosztami i negatywnymi skutkami społecznymi był silniejszy niż kiedykolwiek wcześniej. Na przestrzeni trzech lat twórcy projektu DEEDS radzili sobie z tą niepewnością, opracowując sześć scenariuszy dekarbonizacji dla ważnych sektorów gospodarki, koncentrując się na wspieraniu technologii, innowacji społecznych oraz na warunkach gospodarczych i społecznych. Zespół projektu utworzył sieć obejmującą wiodących naukowców i powiązane projekty badawcze, przygotował program badań i przewodnik dla firm, a nawet przekazał opracowania na temat COVID-19. Dodatkowo zespół pomógł Panelowi Wysokiego Szczebla Europejskiej Inicjatywy na rzecz Strategii Obniżania Emisyjności (EDPI) opracować sprawozdanie końcowe. Poznać nieznane „Stoją przed nami dwa główne wyzwania”, wyjaśnia Adriaan Slob, koordynator projektu DEEDS oraz starszy badacz w TNO, niezależnym ośrodku badań naukowych w Niderlandach. „Pierwsze polega na tym, że społeczeństwo neutralne dla klimatu to wciąż raczkująca idea. Okoliczności w niektórych państwach członkowskich oraz strach przed konsekwencjami środków obliczonych na ochronę środowiska wymagają lepszego poznania możliwych strategii technologicznych, ich wpływu oraz warunków społecznych koniecznych do realizacji”. Badacz dodaje: „Wiemy też, że projektując strategie obniżania emisyjności, musimy liczyć się z wieloma niewiadomymi. Wymagana jest regularna ocena strategii i porównywanie ich z nową wiedzą i osiągnięciami”. Sprawozdanie Panelu Wysokiego Szczebla odnosi się do pierwszego wyzwania. Obejmuje zalecenia w zakresie badań naukowych i innowacji skierowane do sektorów takich jak produkcja energii, mobilność, przemysł, rolnictwo, miasta, ekologiczne finanse, innowacje oraz styl życia. Sprawozdanie zawiera łącznie 68 zaleceń podzielonych według sektorów. Zespół poprowadził też warsztaty z udziałem decydentów, naukowców oraz przedstawicieli biznesu, przemysłu i społeczeństwa obywatelskiego. Kluczowymi rezultatami warsztatów są projekty polityk i wytyczne biznesowe. Slob uważa, że trzy koncepcje ze wszystkich pomysłów ujętych w programie badań są szczególnie interesujące. „Wybieram te dotyczące innowacji społecznych, miast oraz innowacji i finansów. Te tematy są zwykle pomijane”, dodaje. Na przykład w sektorze finansowym zespół projektu wzywa do całkowitej restrukturyzacji, w ramach której inwestycje zostałyby przekierowane na niskoemisyjne technologie i procesy. Naukowcy wskazują zwłaszcza na konieczność zastosowania nowego podejścia w celu przezwyciężenia zjawiska nazywanego przez nich „krótkowzrocznością rynku finansowego”, a także na konieczność wprowadzenia bardziej przewidywalnych i spójnych ram regulacyjnych. Rola miast „Nasz program badań został opracowany z myślą o Zielonym Ładzie, aby zapewnić konkretne informacje inicjatywom w ramach Horyzontu Europa. Duża część danych zawartych w sprawozdaniu została wykorzystana w realizowanych obecnie inicjatywach”, wyjaśnia Slob. Oprócz tego programu badań zespół projektu oferuje zainteresowanym firmom konkretne zalecenia oparte na sektorze, w którym działają. Firmy z sektora energii, transportu, rolnictwa, leśnictwa, przemysłu i z sektora budowlanego mogą je wykorzystać jako punkt odniesienia, opracowując własne strategie dekarbonizacji. Warto też wspomnieć, że twórcy projektu przygotowali „Generator scenariuszy”, który tworzy kompilacje scenariuszy klimatycznych publikowanych w różnych bazach danych. Jako że realizacja projektu została ukończona, Slob zamierza skoncentrować się na dekarbonizacji miast. „Jaką rolę mogą odegrać miasta? Jak powinny wypełnić swą rolę w osiąganiu neutralności klimatycznej? Jakie procesy decyzyjne należy wdrożyć? Jak poradzić sobie z lokalnym ekosystemem innowacji? W przyszłości poszukam odpowiedzi na te i inne pytania”, podsumowuje. Słowa kluczowe DEEDS, zmiana klimatu, dekarbonizacja, Europa, działania, zalecenia, energia, transport, neutralność
