Nowa metoda syntezy leków
Bardzo ważne jest uzyskanie prawidłowej konfiguracji małych cząsteczek podczas syntezy leków, ponieważ różne lustrzane odbicia często mają różne właściwości biologiczne. W chemii termin chiralność służy do opisywania związków o geometrii, która uniemożliwia ich nałożenie na siebie. Aby kontrolować tworzenie obrazu lustrzanego produktu, naukowcy muszą określić konfigurację absolutną atomu węgla. To z kolei wymaga przeprowadzenia syntezy wiązań węgiel-węgiel w sposób kontrolowany. Ważną metodą przygotowania wiązań węgiel-węgiel jest usunięcie protonu ze związku za pomocą zasady oraz przeprowadzenie reakcji metalicznego produktu pośredniego z elektrofilem. Często w takich reakcjach stosowane są nitryle, ponieważ zawierają one grupę cyjankową, która może przyczynić się do powstania wielu różnych klas cząstek organicznych i związków bioaktywnych. Ponadto związki zawierające nitryle o zróżnicowanej strukturze są obecne w składzie wielu leków. Jednakże metoda ta skutkuje powstaniem wielu różnych obrazów lustrzanych, stanowiących duże wyzwanie dla środowiska chemicznego. Celem finansowanego przez UE projektu ARNIIF (Asymmetric reactions of nitrile compounds: an approach to the synthesis of bioactive molecules) było przeniesienie czystości optycznej nitrylu do produktu końcowego. W tym kontekście zbadano, czy możliwe jest przeprowadzenie selektywnych reakcji z optycznie czynnymi nitrylami metalicznymi. Naukowcy przygotowali różne chiralne nitryle i zbadali stopień, w którym metalowe obrazy lustrzane uległy interkonwersji. Po dokładnym zbadaniu ich struktur i zdolności do dalszych przemian naukowcy odkryli bardzo selektywne reakcje. Pozwalały one na tworzenie produktów bez znacznej utraty czystości optycznej, co umożliwiło wysoce selektywną deprotonację piperydyny – związku posiadającego nitryl w pozycji 2. Ogólnie rzecz ujmując, rezultaty projektu ARNIIF mogą być stosowane do celów biomedycznych w przemyśle farmaceutycznym. Ma to duże znaczenie, biorąc pod uwagę fakt, że na rynku dostępnych jest obecnie ponad 30 farmaceutyków zawierających nitryl o różnych wskazaniach medycznych.
Słowa kluczowe
Chemia syntetyczna, chiralność, nitryl, ARNIIF, piperydyna