Migracje w obrębie rolniczych populacji neolitycznych podkreślają istnienie wspólnego dziedzictwa europejskiego
Europejska kultura ceramiki wstęgowej rytej w epoce neolitu jest doskonałym przykładem migracji i wymian paneuropejskich. W ramach finansowanego ze środków UE projektu NETWORKEU8000 (Network of the first farmers - Anticipation of European Union 8000 years ago) prześledzono migracje wybranych populacji neolitycznych na tereny o korzystniejszym klimacie. W szczególności skupiono się na kulturze ceramiki wstęgowej rytej i kulturze starczewskiej, do których należeli pierwsi rolnicy w środkowej i południowo-wschodniej Europie. Aby osiągnąć założone cele, zespół projektowy zbadał gospodarcze i społeczne przyczyny migracji. Naukowcy sprawdzili, w jaki sposób nowo przybyłe społeczności przystosowywały się do nowego środowiska, jak mogła zmieniać się ich kultura, a także jak wyglądało współistnienie tych dwóch grup kulturowych. Kierując się interdyscyplinarnym podejściem historyczno-porównawczym wykorzystującym dane etnograficzne, uczeni dokonali analizy materiałów archeologicznych oraz posłużyli się datowaniem radiowęglowym, aby nakreślić zaistniałe zmiany i interakcje kulturowe. Owocem tych działań był innowacyjny model „przeniesienia kulturowego”, który ponownie zdefiniował matrycę kulturową na obszarze środkowej i południowo-wschodniej Europy, zapewniając większą precyzję uzyskanych danych. Prowadzone prace obejmowały badania materiałów z okresu neolitu w Bułgarii, Chorwacji, Niemczech, na Węgrzech, w Serbii i na Słowacji, a także rekonstrukcję figurek i ceramiki. Zespół projektowy przyjrzał się również przedmiotom wykonanym z krzemienia, przeprowadzając ponadto analizy technologiczne, zoologiczne i archeologiczne. Zastosowano szereg metod ilościowych, w tym do uporządkowania danych pozyskanych w drodze datowania radiowęglowego pozostałości po kulturze ceramiki wstęgowej rytej przy wykorzystaniu statystyki bayesowskiej. Wzbogacono też bazę danych programu Montelius, aby wesprzeć typologię materiałów. Uzyskane wyniki zostały zaprezentowane studentom podczas szeregu warsztatów, dostarczając im wiedzy z zakresu obsługi przydatnego w pracy badawczej oprogramowania. Rezultaty upubliczniono również w drodze prezentacji i wykładów, a także na konferencjach dotyczących tego zagadnienia. Odbyły się one w różnych miastach na terenie Niemiec, Austrii i Słowenii. Co więcej, opublikowano szereg artykułów podkreślających powiązania pomiędzy społecznościami i kulturami trudniącymi się rolnictwem w neolitycznej Europie. Osiągnięcia projektu rzucają nowe światło na wczesne formy współżycia i współpracy w Europie, ponownie zwracając uwagę na nasze wspólne dziedzictwo i historię.
Słowa kluczowe
Rolnictwo neolityczne, ceramika wstęgowa ryta, NETWORKEU8000, kultura starczewska, przeniesienie kulturowe