Cenne informacje dotyczące definiowania „rosyjskiego świata”
Koncepcja rosyjskiego świata pojawiła się po upadku Związku Radzieckiego jako ogólne sformułowanie, które może dotyczyć całej 25-milionowej diaspory rosyjskojęzycznej poza granicami Rosji. Kraj ten odnosi się do tej diaspory, kształtując swoją tożsamość. Przykładem tego zjawiska może być niedawna aneksja Krymu. Naukowcy uczestniczący w finansowanym przez UE projekcie RUSMIR (The Russian world proposal: From the geopolitical utopia to affective community) analizowali koncepcję rosyjskiego świata z perspektywy ideologicznej i geopolitycznej. Zgromadzili dane z dokumentów politycznych, gazet opiniotwórczych i podręczników, ale także z prasy i mediów społecznościowych. W oparciu o wszystkie powyższe źródła danych naukowcy opracowali definicje kulturowe, geopolityczne, religijne i ideologiczne, począwszy od „wielkiego mocarstwa” do „cywilizacji prawosławnej”. Zauważyli zmieniającą się perspektywę Związku Radzieckiego, na przykład przejście od zdecentralizowanej sieci społeczności rodaków na całym świecie w latach 90. XX wieku do bardziej odizolowanej jednostki po 2014 roku. Zespół RUSMIR zauważył również tendencję diaspory do opierania się ideologicznemu włączeniu do Rosji, zwłaszcza biorąc pod uwagę nie zawsze najlepsze relacje tych dwóch podmiotów. Niepokój i skrajne relacje („miłość – nienawiść”) wynikały z kolonizacji różnych regionów Eurazji w połączeniu z przymusowymi przesiedleniami. Postimperialny charakter diaspory, a także upadek Związku Radzieckiego, z którego pochodziło wielu przesiedleńców, nie przyczyniały się również do poprawy stosunków. Warto też zauważyć, że dobrowolni emigranci – na przykład mieszkający w Europie, Izraelu i Ameryce Północnej – nie pasują do tych, którzy uważają się za obywateli dawnego Związku Radzieckiego. Dzięki projektowi RUSMIR doprecyzowano koncepcję rosyjskiego świata w okresie postsowieckim i umieszczono ją w odpowiednim kontekście. Pozyskano również cenne informacje dotyczące kultury geopolitycznej poradzieckiej Rosji oraz potencjalnych przyszłych scenariuszy. Wyniki zostały opublikowane w wielu czasopismach, artykułach, książkach, dokumentach i innych publikacjach. Jednocześnie zespół RUSMIR uczestniczył w wywiadach, konferencjach i warsztatach, rozpowszechniając wiarygodne wyniki badań w tej dziedzinie. W świecie charakteryzującym się dużym napięciem geopolitycznym ta wiedza może być bezcenna dla polityków i analityków.
Słowa kluczowe
Rosyjski świat, diaspora, Związek Radziecki, RUSMIR, geopolityczny