Nauczyciele akademiccy podejmuja inicjatywe w ramach debaty na temat otwartego dostepu do wiedzy
Po niedawnym posiedzeniu naukowców, bibliotekarzy uniwersyteckich i wydawców, podejmowane są praktyczne środki w celu zapewnienia otwartego dostępu w skali międzynarodowej do prac naukowych w Internecie. Posiedzenie międzynarodowych instytucji badawczych, odbywające się w Niemczech w październiku 2003 r., zaowocowało deklaracją berlińską dotyczącą promowania otwartego dostępu do wiedzy w zakresie nauk przyrodniczych i humanistycznych. Wśród 55 sygnatariuszy deklaracji znalazły się uniwersytety, instytuty badawcze, podmioty finansujące badania i akademie z całej Europy oraz innych regionów świata, w tym Chin i Egiptu. Na początku marca, zwolenników deklaracji zaproszono na posiedzenie w Southampton w Wielkiej Brytanii, mające na celu próbę zidentyfikowania praktycznych metod wprowadzenia w życie zobowiązania do wspierania otwartego dostępu do wiedzy. Znaleziono rozwiązanie, które, jak się oczekuje, wyeliminuje część zastrzeżeń zgłoszonych wobec idei wolnego dostępu do badań, takich jak pytanie kto będzie ponosić koszty publikacji. Uniwersytety i inne instytucje będą próbowały zachęcać pracowników akademickich do archiwizacji dokumentów badawczych w bazach danych online, do których dostęp miałyby wszystkie chętne osoby, pod warunkiem uzyskania zgody autora. Zdaniem zwolenników pomysłu, system przyniósłby korzyści nie tylko naukowcom, ale także podmiotom finansującym, uniwersytetom, a nawet wydawcom. Posiedzenie w Southampton zakończono wnioskiem, stwierdzającym że: - W celu wprowadzenia w życie deklaracji berlińskiej, instytucje powinny: (1) wdrożyć politykę, która wymagałaby od naukowców zamieszczania kopii wszystkich opublikowanych artykułów w ogólnodostępnym repozytorium oraz (2) zachęcać naukowców do publikowania artykułów o swoich badaniach w ogólnodostępnych periodykach, w przypadkach gdy takie odpowiednie periodyki istnieją, i zapewniać wsparcie umożliwiające realizację takich działań. Stevan Harnad, profesor z Southampton University i główny zwolennik otwartego dostępu do wiedzy, powiedział po posiedzeniu: - Wszyscy na tym skorzystają - naukowcy uzyskają dostęp do wcześniej niedostępnych informacji; efekt ich badań będzie bardziej widoczny. Ostatecznie ci, którzy uważają otwarty dostęp do wiedzy za pozytywną rzecz, wiedzą, jak go zapewnić - powiedział Harnad. Przekonywał ponadto, że otwarty dostęp do prac badawczych nie zmniejszyłby sprzedaży czasopism naukowych, w których są one pierwotnie publikowane, ale w rzeczywistości ich znaczenie by wzrosło pod względem częstotliwości cytatów. Najnowszy przykład właśnie tego rodzaju inicjatywy pochodzi z 14 marca, kiedy to 16 rektorów szkockich uniwersytetów sporządziło deklarację o otwartym dostępie do wiedzy, zobowiązując podległe im instytucje do założenia bibliotek prac badawczych online, do których dostęp mieliby wszyscy pracownicy akademiccy. Ponadto podjęli oni decyzje o sprawdzeniu możliwości założenia wspólnego repozytorium, a niektórzy z nich wprowadzą nawet dla pracowników naukowych swoich uczelni obowiązek publikacji prac naukowych w ogólnodostępnym medium. Derek Law, bibliotekarz w University of Strathclyde, powiedział: - Obecnie widać wyraźnie, że ogólnodostępne artykuły są częściej cytowane. Jeśli do szkockich badań będzie otwarty dostęp, będą one częściej cytowane, co oznacza z definicji - częściej czytane. Można oczekiwać, że to z kolei doprowadzi do pozytywnego cyklu wzrostu finansowania badań oraz zwiększenia inwestycji wewnętrznych, gdy przedsiębiorstwa uznają wartość dodaną potężnej bazy naukowej.