Nowa technologia wczesnego wykrywania może zwiększyć wskaźnik przeżycia u pacjentów z rakiem trzustki
Rak trzustki zajmuje w Europie czwartą pozycję na liście głównych przyczyn śmierci wskutek nowotworu, a odsetek przeżycia przy tej chorobie jest najniższy spośród wszystkich nowotworów złośliwych. Sfinansowany przez UE projekt IMMPACT miał na celu walidację metody wczesnego wykrywania raka trzustki, wykorzystującej sygnaturę biomarkerową w surowicy krwi. Sygnatura ta działa poprzez odwołanie się do zdolności samego organizmu do wykrywania raka, wykorzystując jedną z najbardziej zaawansowanych na świecie mikromacierzowych platform przeciwciał rekombinowanych. W ramach projektu przeprowadzono najszerzej zakrojone na świecie badania dotyczące wykrywania z 96% dokładnością gruczolakoraka przewodowego trzustki (PDAC) we wczesnym (I i II) stadium. W ramach projektu IMMPACT z powodzeniem rozpoczęto wstępną fazę wprowadzania na rynek kluczowego elementu technologii – mikromacierzowej platformy przeciwciał IMMrayTM. Platforma ta, która, jak wykazano, jest bardzo wiarygodna i charakteryzuje się niewielkim zróżnicowaniem technicznym, zyskała obecnie najnowocześniejsze funkcje gotowe do wykorzystania klinicznego. Test z krwi IMMrayTM ma na celu wykrycie raka trzustki we wczesnym stadium, kiedy wciąż możliwe jest jego chirurgiczne usunięcie. Może to doprowadzić do znaczącego zwiększenia wskaźnika przeżycia pięciu lat, który obecnie wynosi zaledwie 5–8%. Wykorzystanie proteomicznej technologii opartej na powinowactwie Projekt IMMPACT powstał, ponieważ, jak wyjaśnia koordynatorka projektu oraz wiceprezes ds. badań i rozwoju w firmie Immunovia, dr Linda Mellby: „Istniała taka niezaspokojona potrzeba kliniczna. Pankreatolodzy potrzebowali rzetelnej sygnatury biomarkerowej wskazującej przede wszystkim na to, czy pacjent ma raka, a nie tylko, czy jest obarczony wysokim ryzykiem zachorowania”. W ramach projektu zbadano tysiące próbek krwi pacjentów z PDAC i porównano je z próbkami kontrolnymi pochodzącymi od zdrowych osób. Kluczem do tego procesu okazała się technologia macierzy IMMray (której właścicielem jest https://immunovia.com/ Immunovia AB) i wykorzystywane przez nią zaawansowane algorytmy bioinformatyczne mierzące odpowiedź układu odpornościowego na chorobę. Kiedy choroba się rozwija, dochodzi do zmian wzorca (stężenia względnego) białek we krwi, a IMMray jest w stanie wykrywać te wzorce. Poprzez równoległe rozszyfrowywanie różnic we wzorcu białek pomiędzy setkami próbek krwi, narzędzia bioinformatyczne są w stanie wskazać, które spośród wszystkich biomarkerów zawierają, łącznie, najwięcej informacji. Jak wyjaśnia dr Mellby: „Każdy z wybranych biomarkerów zawiera unikalne informacje, które stanowią uzupełnienie całości. Markery zawierające te same informacje, co inne wybrane markery, nie są uwzględniane. Dzięki temu udaje się uzyskać jednocześnie wysoką swoistość i czułość”. Rozwiązanie dostępne klinicznie, również w przypadku innych chorób W ramach projektu IMMPACT zdecydowano się na przeprowadzenie badań prospektywnych oraz badań oceniających technologię IMMray wśród trzech grup obarczonych wysokim ryzykiem zachorowania na raka trzustki. Po pierwsze, badaniom poddawane są osoby obarczone ryzykiem zachorowania z przyczyn rodzinnych/związanych z dziedziczeniem w ponad 20 ośrodkach w Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Skandynawii i USA. Po drugie, do badań włączane są osoby po 50 roku życia mieszkające w Szwecji, u których rozpoznano już cukrzycę (wkrótce badania obejmą także mieszkańców Danii i USA). Autorzy projektu wprowadzą test na rynek w roku 2019 w laboratorium Immunovia w Bostonie w USA. Test będzie również dostępny w UE, w laboratorium klinicznym w Lund w Szwecji. W celu zagwarantowania wysokiej jakości, dokładności i spójności, test uzyska w USA akredytację Amerykańskiego Kolegium Patologów (CAP) oraz certyfikat zgodności z Wytycznymi służącymi udoskonaleniu klinicznych testów laboratoryjnych (CLIA), a w Europie będzie oznaczony znakiem zgodności CE. Podsumowując osiągnięcia wynikające z projektu, dr Mellby mówi: „Jesteśmy dumni z tego, że wprowadzamy technologię, która może rozwiązać ważny problem zdrowotny i ocalić życie wielu ludzi. Dzisiaj wskaźnik przeżycia pięciu lat wynosi od 5 do 8%, ale w przypadku wczesnego wykrywania tego raka mógłby on dojść nawet do 50%. Ponadto tę technologię można zastosować także w przypadku innych złożonych chorób, takich jak rak płuc czy reumatoidalne zapalenie stawów”.
Słowa kluczowe
IMMPACT, rak trzustki, badania przesiewowe, rozpoznanie, sygnatura biomarkerowa w surowicy krwi, przeciwciało rekombinowane, platformy mikromacierzowe, test z krwi, choroba, białka, bioinformatyka