W obliczu katastrofy doświadczenie młodzieży ma duże znaczenie
Faktem jest, że każda społeczność ma swoje mocne i słabe strony oraz że w razie katastrofy osoby w najlepszej sytuacji mogą wyzwolić wewnętrzny potencjał odporności potrzebny do przezwyciężenia kryzysu. To, co jest jednak dostrzegane w mnieszym stopniu, przynajmniej w Europie, to fakt, że dzieci i młodzież także posiadają podobne zdolności i mają do odegrania swoją własną rolę. „Prawdą jest, że dzieci są szczególnie narażone w przypadku katastrof, ale doskonale sprawdzają się też w rozpowszechnianiu informacji. W swoich społecznościach mogą pełnić funkcję katalizatora zmian na lepsze i aktywnie uczestniczyć w działaniach mających na celu zmniejszanie ryzyka związanego z katastrofami”, wyjaśnia prof. Maggie Mort, koordynatorka projektu CUIDAR (Cultures of Disaster Resilience among children and young people) z ramienia Lancaster University. W krajach takich jak Stany Zjednoczone, Nowa Zelandia, Japonia czy Australia podejście już się zmieniło – uczestnictwo dzieci stało się ważnym aspektem zarządzania kryzysowego, a ich potrzeby, opinie i możliwości są dostrzegane w coraz większym stopniu. Mimo to Europa wciąż pozostaje pod tym względem w tyle, jak pokazują badania przeprowadzone w ramach projektu CUIDAR. „Dokonaliśmy przeglądu polityk, projektów finansowanych ze środków unijnych i krajowych, jak również literatury naukowej. Choć znaleźliśmy szereg inicjatyw ukierunkowanych na podnoszenie świadomości dzieci na temat zagrożeń, to zauważyliśmy, że istnieje bardzo niewiele danych wskazujących na świadome uczestnictwo dzieci w zarządzaniu kryzysowym lub w działaniach na rzecz odporności lokalnych społeczności”, mówi prof. Mort. W zasadzie dzieci i osoby młode są rzadko postrzegane jako grupa posiadająca doświadczenie czy wiedzę o wartości wystarczającej do tego, by poważnie ją traktować. Konsorcjum projektu CUIDAR współpracuje z organizacją pozarządową Save the Children zajmującsię tym problemem już od 2015 roku i dążąc do zmian w tym zakresie poprzez organizację szeregu inicjatyw, które obejmują między innymi dialog z dziećmi i młodzieżą, zajęcia dla dzieci i specjalistów w dziedzinie katastrof mające na celu wzajemną naukę, dialog z decydentami na szczeblu krajowym czy ogólnoeuropejska platforma do wymiany najlepszych praktyk. W ramach projektu opracowano także pierwszy unijny program ramowy w celu zaangażowania dzieci i młodzieży w zarządzanie kryzysowe. Według prof. Mort najważniejszym osiągnięciem projektu CUIDAR było aktywne uczestnictwo ponad 550 dzieci z Włoch, Hiszpanii, Portugalii, Grecji i Zjednoczonego Królestwa. „Dzieci te pochodziły z różnych środowisk, a w przypadku Grecji w projekt zaangażowane były dzieci z wadami wzroku i słuchu, które mogły podzielić się swoimi doświadczeniami”, podkreśla prof. Mort. Praktycy i decydenci także zostali zaangażowani i ściśle współpracowali w ramach projektu. Jak mówi prof. Mort, ich reakcje były „w ogromnej większości przypadków pozytywne”. Co ważne, projekt CUIDAR był dla nich okazją do zapoznania się z podstawowymi prawami dzieci (np. z treścią artykułu 12 Konwencji ONZ o prawach dziecka), jak również z wysoce praktycznymi i zdecydowanymi propozycjami i sugestiami wysuwanymi przez dzieci, z którymi konsultowano się przez cały czas trwania projektu. „Zainteresowane strony wyrażały olbrzymie zaangażowanie i gotowość do kontynuowania tego podejścia w swojej codziennej pracy, więc mamy nadzieję, że dzięki naszym działaniom informacyjnym (m.in. 6-minutowemu filmowi) nadal będzie to możliwe. Co więcej, obecnie pracujemy nad książką dotyczącą najważniejszych kwestii zidentyfikowanych dzięki projektowi CUIDAR, a w planach są także kolejne publikacje”, dodaje prof. Mort. Konsorcjum projektu ma nadzieję, że założenia ramowe projektu CUIDAR zostaną powszechnie przyjęte i pomogą w stworzeniu bezpieczniejszego świata dla dzieci, młodzieży i dorosłych. „Wszelkie plany mające na celu umocnienie i ochronę społeczeństwa powinny obejmować wszystkie grupy kulturowe. Nasza praca naświetliła fakt, że to dotyczy także dzieci i młodzieży, których uczestnictwo jako obywateli zbyt długo było zaniedbywane. Twierdzimy, że jeżeli społeczeństwa chcą zwiększyć swoją odporność, muszą brać pod uwagę i rozumieć głos dzieci i młodzieży na wszystkich etapach – począwszy od stanu gotowości, przez reagowanie, aż po usuwanie skutków”, podsumowuje prof. Mort.
Słowa kluczowe
CUIDAR, katastrofa, dzieci, młodzież, odporność, aktywność
