Koncentracja na pamięci roboczej
Niektórzy ludzie świetnie sobie radzą z odfiltrowywaniem nieistotnych informacji, by nie trafiały do ich pamięci roboczej, innym zaś sprawia to większą trudność. Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że podzestaw informacji wymaganych do realizacji zadań podczas kilkudniowego urlopu jest inny, niż informacje wykorzystywane w pracy lub podczas zdawania egzaminów z wykorzystaniem pamięci krótkotrwałej. Mimo wszystko nie wiemy dokładnie, skąd biorą się te poszczególne różnice. Nowe dowody uzyskane podczas badań behawioralnych i neuroobrazowania wskazują, że na pamięć WM silnie wpływa kontrola uwagowa. Jednakże nie jest w pełni zrozumiałe, jak dokładnie się to odbywa. Członkowie finansowanego przez UE projektu GENEVA, dla którego przyznano indywidualne stypendium w ramach programu Maria Skłodowska-Curie, zajęli się ustaleniem, czy istnieje czynnik genetyczny decydujący o zapamiętywaniu właściwych informacji we właściwym czasie. „Choć proces wybierania odpowiednich informacji, tak by można było zapamiętywać właściwe informacje i wykonywać zadania do zrealizowania może zdawać się łatwy, dzięki badaniom wiemy, że istnieją indywidualne różnice”, wyjaśnia stypendystka i główna badaczka, dr Andria Shimi. Analiza pamięci krótkotrwałej Badacze z projektu GENEVA wykorzystali połączenie genetyki molekularnej, elektroencefalografii z mózgowymi potencjałami wywołanymi oraz eksperymentów behawioralnych, aby zgłębić mechanizmy biologiczne leżące u podstaw interakcji pomiędzy kontrolą uwagową a działaniem pamięci roboczej. Niektóre połączenia cech wizualnych wykorzystuje się w codziennych doświadczeniach, by wspierać rozpoznawanie obiektów. W jednym z eksperymentów opartych na tym założeniu badacze poszerzyli poprzednie badania o rozpoznawanie powtarzalnych wzorców w szeregach połączeń kolor-kształt-lokalizacja. Obecnie trwają przygotowania wyników projektu GENEVA do publikacji. Genetyczne podstawy dobrej pamięci Badania w ramach projektu koncentrowały się na genach regulujących neuroprzekaźnik – dopaminę. Zbadano, czy wariacje tych genów decydują o wydajności w wyborze elementów, na których koncentrowana jest uwaga, a tym samym wpływają na pamięć krótkotrwałą. „Nasze wyniki są zgodne z naszymi oczekiwaniami: pokazują, że gen DAT1 wpływa na działanie pamięci roboczej”, informuje dr Shimi. Wyniki te łączą indywidualne różnice w działaniu pamięci z określonymi wariantami genów i rzucają światło na mechanizmy biologiczne leżące u podstaw sprawności pamięci roboczej. Od wyzwań do osiągnięć „W trakcie badań zawsze pojawiają się wyzwania. Jednakże kariera naukowa wymaga determinacji i wytrwałości, by można było pokonywać wszelkie przeszkody, które mogą pojawić się w trakcie badań. Tak właśnie było w naszym przypadku”, stwierdza dr Shimi. Optymalizacja protokołu na potrzeby genotypowania uczestników zajęła więcej czasu niż przewidywano, jednak ostatecznie badacze zdołali opracować protokół genetyczny, który umożliwił im skuteczne genoptypowanie wszystkich uczestników. „Musieliśmy ponownie zbadać wiele próbek, by zweryfikować naszą procedurę genetyczną, jednak wszystkie godziny spędzone w laboratorium były tego warte”, wyznaje dr Shimi. Pozytywny i bardzo użyteczny rezultat polegał na tym, że opracowano nowy protokół, który będą mogli wykorzystać również inni naukowcy z tej dziedziny. Przełożenie badań na praktykę kliniczną Kolejnymi etapami będzie przeniesienie wyników tego badania do populacji klinicznych. Zastosowania są liczne, od problemów z pamięcią w chorobach neurodegeneracyjnych po edukację, w której pamięć odgrywa ważną rolę. „Moim celem jest zbadanie, czy takie warianty genetyczne mają znaczenie u pacjentów neurologicznych mających problemy z uwagą i pamięcią roboczą. Taka wiedza może zapewnić nowe sposoby badania i dalszego zrozumienia choroby neurologicznej związanej z objawami dotyczącymi pamięci roboczej”, podsumowuje dr Shimi.
Słowa kluczowe
GENEVA, pamięć robocza, protokół, pamięć krótkotrwała, kontrola uwagi, dopamina, neuroprzekaźnik, genotyp
