Zgrupowanie projektów UE w celu promowania innowacyjnych technologii oczyszczania ścieków
Komisja Europejska ma pobudzić rozwój nowatorskich procesów oczyszczania ścieków komunalnych poprzez finansowanie dwóch projektów, AMEDEUS i EUROMBRA, w ramach priorytetu "zrównoważony rozwój, zmiany globalne i ekosystemy" szóstego programu ramowego (6. PR). W sytuacji rosnącego niedoboru czystej, bezpiecznej, świeżej wody, określanego jako "największe zagrożenie dla zdrowia człowieka, środowiska naturalnego i globalnego bezpieczeństwa żywności", dostępność wystarczającej ilości wody odpowiedniej jakości jest czynnikiem decydującym o zrównoważonym rozwoju każdego społeczeństwa. Ochronie zasobów wodnych w Unii Europejskiej sprzyja ramowa dyrektywa wodna, która określa zintegrowaną politykę w zakresie gospodarowania tymi zasobami. Oczyszczanie ścieków jest istotnym elementem tej strategii: skuteczne, efektywne kosztowo procesy oczyszczania ścieków są konieczne, aby odzyskana woda mogła powrócić do cyklu hydrologicznego bez żadnych szkodliwych następstw. Celem dwóch nowych projektów jest podjęcie tego wyzwania poprzez prowadzenie działań badawczo-rozwojowych w dziedzinie separacji membranowej osadu czynnego, określanej zwykle mianem bioreaktora membranowego (BM). Ta innowacja jest coraz częściej stosowana do oczyszczania ścieków komunalnych i uznawana jest za kluczową technologię przeznaczoną do stosowania do tego celu w przyszłości, ponieważ jest w stanie zapewnić wysoki higieniczny standard ścieków odprowadzanych do środowiska, wykazując przy tym bardzo duży stopień niezawodności eksploatacyjnej. W porównaniu z technologiami tradycyjnymi, technologia BM umożliwia pełne odkażenie oczyszczanych ścieków; uważa się też, że prowadzi do niezwykle skutecznego usuwania substancji śladowych i nowych zanieczyszczeń. Jednakże nawet przy użyciu bardziej efektywnych kosztowo membran zanurzonych, technologia BM pozostaje droższa niż tradycyjne procesy technologiczne. Dodatkowo europejski rynek technologii BM jest obecnie zdominowany przez dwóch producentów spoza Europy, pomimo wielu inicjatyw podejmowanych w celu opracowania lokalnych systemów filtracji BM. Obydwa projekty, AMEDEUS i EUROMBRA, które będą realizowane w ścisłej współpracy, otrzymały 3 mln euro ze środków UE i zostały uruchomione w październiku na okres trzech lat. W dwóch oddzielnych konsorcjach uczestniczy 25 europejskich uniwersytetów, ośrodków badawczych, przedsiębiorstw i operatorów instalacji BM, jak również jeden uniwersytet z Republiki Południowej Afryki i dwie uczelnie australijskie. Wspólnymi celami projektów jest zmniejszenie zarówno kosztów kapitałowych jak i operacyjnych technologii BM w Europie, a przez to zwiększenie jej konkurencyjności w porównaniu z technologiami tradycyjnymi, poszerzenie udziału przedsiębiorstw europejskich w europejskim i światowym rynku instalacji BM, ułatwienie wdrażania dyrektyw europejskich dotyczących oczyszczania ścieków i kąpielisk, a także rozszerzenie możliwości ponownego wykorzystania oczyszczonych ścieków do celów innych niż spożycie. Mówiąc ściślej, partnerzy projektu AMEDEUS (ang. accelerate membrane development for urban sewage purification - przyspieszenie budowy membran do oczyszczania ścieków miejskich) skoncentrują się na przyspieszeniu opracowania konkurencyjnej europejskiej technologii filtrowania BM i promowaniu jej stosowania w rezultacie obniżonych kosztów kapitałowych i operacyjnych. Uwaga partnerów projektu kierowana jest na dwa główne rynki europejskie, które mogłyby zostać zmodernizowane przy pomocy technologii BM: małe oczyszczalnie (lokalne, o wydajności od 50 do 2 000 RLM) oraz oczyszczalnie średniej wielkości (zbiorcze, o wydajności do 100 000 RLM). W ramach projektu AMEDEUS, opracowanie nowych systemów BM zostanie zrealizowane przez konsorcjum, w skład którego wejdzie 12 partnerów - pięć MŚP proponujących nowe koncepcje niedrogich, wysokowydajnych systemów filtrowania, dwóch użytkowników końcowych, trzy organizacje non-profit oraz dwa uniwersytety; wszyscy będą dobrze zorientowani w badaniach związanych z technologią BM. Partnerzy zajmą się poszukiwaniem rozwiązań zmierzających do ograniczenia kosztów operacyjnych poprzez kontrolę zanieczyszczeń, optymalizację oczyszczania membranowego, zmniejszanie napowietrzenia, a także kosztów kapitałowych poprzez udoskonalone wdrażanie technologii bioreaktora membranowego. Ponadto zostanie przeprowadzona analiza możliwości standaryzacji i zorganizowany będzie transfer technologii do Europy Południowej i Wschodniej w celu ułatwienia penetracji nowych rynków. Zdaniem partnerów konsorcjum, projekt AMEDEUS doprowadzi do wyraźnego, rzeczywistego przełomu technologicznego w zakresie technologii BM, rozpowszechnienia wykorzystania tej technologii do oczyszczania ścieków komunalnych oraz zwiększenia konkurencyjności rynku technologii BM w Europie. Natomiast głównym celem partnerów EUROMBRA jest opracowanie opłacalnych, trwałych rozwiązań w zakresie nowego, zaawansowanego oczyszczania ścieków komunalnych opartego na technologii BM. Zostanie to osiągnięte w wyniku realizacji wielopłaszczyznowego programu badawczego służącego eliminowaniu najważniejszych zjawisk zmniejszających efektywność, takich jak zanieczyszczanie i zapychanie instalacji. Zdaniem partnerów projektu, czynnikami decydującymi o powodzeniu programu będzie wykorzystanie specjalistycznej wiedzy, przeprowadzanie dedykowanych, a jednocześnie powiązanych doświadczeń oraz uwzględnienie kluczowych aspektów projektowania systemu i warunków eksploatacyjnych. Wśród tych ostatnich znajdzie się hydrodynamika i przenikanie masy, specyfikacja zanieczyszczeń i wpływy dynamiczne.