Analizowanie złożonych interakcji społeczno-ekonomicznych dla skutecznej walki ze zmianą klimatu
W kontekście szybkich i niestabilnych zmian społeczno-gospodarczych, takich jak wzrost liczby ludności, postęp technologiczny i nowe strategie w prowadzeniu współpracy międzynarodowej, konsekwencje zmiany klimatu stają się jeszcze bardziej złożone i trudne do przewidzenia. Biorąc te wyzwania pod uwagę, badacze z finansowanego przez UE projektu IMPRESSIONS zastosowali podejście międzysektorowe w celu opracowania skutecznych planów działań na rzecz klimatu, przetestowanych w różnych studiach przypadku. Analiza tych planów wykazała, że jeśli średnia temperatura wzrośnie o więcej niż 2 °C (w stosunku do czasów przedindustrialnych), konwencjonalne rozwiązania mogą okazać się niewystarczające. Kluczowe zatem staje się opracowanie rozwiązań prowadzących do transformacji naszego społeczeństwa w społeczeństwo zrównoważone, opartych na radykalnie odmiennych uregulowaniach instytucjonalnych i wykorzystujących synergie pomiędzy adaptacją do zmiany klimatu a łagodzeniem jej skutków. Różne scenariusze Dzięki podejściu partycypacyjnemu zastosowanemu w projekcie IMPRESSIONS badacze mogli wykorzystać wywiady pogłębione, warsztaty i interakcje online z decydentami do określenia potrzebnych narzędzi i brakującej wiedzy. Następnie uczestników poproszono o wspólne stworzenie wizji zrównoważonej przyszłości w 2100 roku dla pięciu studiów przypadku, wybranych w taki sposób, aby reprezentowały różne zakresy, sektory i regiony Europy. Wizja miała opisywać aspiracje dotyczące zarządzania, energii, równości społecznej, trybu i stylu życia, środowiska i innych kwestii istotnych dla dobrostanu ludzi. Uczestnicy brali także udział w pracach nad opracowaniem planów działań (dotyczących ludzi, przyrody, rynków lub technologii) mających zagwarantować, że ta wizja się spełni. Skuteczność planów przetestowano w czterech scenariuszach obrazujących przyszłe potencjalne zmiany społeczno-gospodarcze: zaangażowanie w zrównoważony rozwój, walka o zasoby, wzrost nierówności oraz rozwój oparty na paliwach kopalnych. Te scenariusze zmian czynników społeczno-gospodarczych (demograficznych, technologicznych czy politycznych) zestawiono ze scenariuszami klimatycznymi opartymi na scenariuszach RCP Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu. Badacze z projektu IMPRESSIONS opracowali wielowymiarową strukturę modelowania, którą zastosowali do analizowania złożonych interakcji, synergii i kompromisów pomiędzy różnymi sektorami konkurującymi o zasoby w scenariuszach niekorzystnych warunków klimatycznych i społeczno-gospodarczych, np. rolnictwem, leśnictwem, różnorodnością biologiczną, rozwojem obszarów miejskich, zdrowiem i turystyką. Przeprowadzone symulacje prawdopodobnych interakcji międzysektorowych pozwoliły badaczom określić, czy w każdym ze scenariuszy plan działania stawał się mniej czy bardziej zrównoważony. Dalsze modelowanie i analizy jakościowe pozwoliły zespołowi ocenić skuteczność planów działania w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju w różnych scenariuszach. „Dzięki temu mogliśmy opracować trzy plany działań na rzecz klimatu, wspólne dla wszystkich studiów przypadku: zrównoważony styl życia dzięki edukacji i podnoszeniu świadomości, dobre zarządzanie dla zrównoważonego rozwoju i odporności na zmianę klimatu o partycypacyjnym i przejrzystym charakterze, a także zintegrowane i zrównoważone zarządzanie zasobami zapewniające bezpieczeństwo zasobów i ochronę środowiska”, mówi koordynatorka projektu prof. Paula Harrison. Podejmowanie decyzji przy braku wiarygodnych informacji naukowych Kluczowym odkryciem zespołu projektu IMPRESSIONS było zaobserwowanie, że w niektórych regionach i sektorach wpływ zmiany klimatu jest pozytywny, ale w innych negatywny. Na przykład gdy w północnej Europie zwiększa się wydajność w sektorze rolnictwa i leśnictwa, na południu i w rejonach Europy Środkowej i Wschodniej notuje się poważny brak wody i spadek produktywności. „Nasze badania wykazały, że wpływ zmiany klimatu jest bardziej dotkliwy, jeśli ta zmiana jest poważna. Samo wdrożenie planów działań mających na celu adaptację do tej zmiany nie pomoże nam jej uniknąć, zatem oprócz podejmowania wczesnych działań niezbędne jest także łagodzenie jej skutków”, mówi prof. Harrison. Rezultaty projektu IMPRESSIONS będą cennym źródłem informacji przydatnych w procesie podejmowania decyzji i udoskonalania kluczowych polityk i strategii, np. strategii adaptacyjnej UE, ramowej dyrektywy wodnej, europejskiej strategii ochrony różnorodności biologicznej oraz dyrektywy powodziowej. Będą też pomocne przy wypełnianiu międzynarodowych zobowiązań, np. osiąganiu celów porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju. Informacje zebrane podczas projektu i jego wyniki są dostępne na stronie internetowej High-End Solutions Information Hub.
Słowa kluczowe
IMPRESSIONS, zmiana klimatu, środowisko, symulacje, zrównoważony, adaptacja, łagodzenie, różnorodność biologiczna, partycypacyjny