Bezpieczna woda pitna ze Słońca
Prosta i niedroga technika otrzymywania bezpiecznej wody pitnej dla ludzi w krajach rozwijających się jest przedmiotem nowego projektu finansowanego ze środków UE. Celem projektu SODISWATER, na który przeznaczono 1,9 miliona euro ze środków unijnego szóstego programu ramowego, jest wykazanie, że odkażanie wody do celów pitnych promieniami słonecznymi jest skuteczną metodą zapobiegania chorobom przenoszonym przez wodę. Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), ponad 1 miliard ludzi na całym świecie nie ma dostępu do jakiejkolwiek oczyszczonej wody do celów pitnych. Co roku 1,6 miliona ludzi, w większości małych dzieci, umiera z powodu chorób biegunkowych, takich jak cholera, których występowanie przypisuje się brakowi dostępu do bezpiecznej wody pitnej i podstawowych urządzeń sanitarnych. Kolejne miliony zarażone są pasożytami występującymi w wodzie. W Milenijnych Celach Rozwoju wzywa się do zmniejszenia o połowę do 2015 r. odsetka ludzi pozbawionych dostępu do bezpiecznej wody pitnej i podstawowych urządzeń sanitarnych. Wykorzystanie energii Słońca do odkażania wody nie jest niczym nowym, ta technika była wykorzystywana w Indiach 4000 lat temu. W ostatnich latach dezynfekcja promieniami słonecznymi (solar disinfection - SODIS) przeżywa swego rodzaju odrodzenie, ponieważ z powodu łatwości stosowania i niskich kosztów idealnie nadaje się do wykorzystania w biednych, rozwijających się krajach. Jedynym sprzętem potrzebnym do SODIS jest butelka na wodę i stały dostęp do światła słonecznego. Technika jest prosta: najpierw użytkownik usuwa z wody wszelkie ciała stałe metodą osadzania lub filtrowania. Następnie wodę należy przelać do jasnej butelki i potrząsać energicznie, aby nasycić wodę powietrzem. A potem butelka musi leżeć w pełnym słońcu przez mniej więcej sześć godzin albo dłużej, jeżeli jest tylko częściowo eksponowana na światło słoneczne. Pod wpływem ciepła słonecznego woda wkrótce osiąga temperaturę przekraczającą 50-60 stopni Celsjusza. W połączeniu z ultrafioletowym promieniowaniem słonecznym w przeciągu kilku godzin zabija to wiele wirusów, bakterii i pasożytów znajdujących się w wodzie. Tym sposobem technika ta może potencjalnie zmniejszyć występowanie szeregu chorób przenoszonych przez wodę, w tym cholery, czerwonki i choroby Heinego-Medina. Technika SODIS została zatwierdzona przez WHO i okazała się przydatna w sytuacjach kryzysowych, na przykład takich jakie wystąpiły w następstwie azjatyckiego tsunami w grudniu 2004 r. Partnerzy projektu SODISWATER mają nadzieję wykazać, że odkażanie wody do celów pitnych promieniami słonecznymi jest skutecznym sposobem zapobiegania chorobom przenoszonym przez wodę, zwłaszcza w krajach rozwijających się, w których w przeciwnym razie wielu ludzi byłoby pozbawionych dostępu do bezpiecznej wody do celów pitnych. Planują oni także usprawnienie tej techniki, aby była łatwiejsza w stosowaniu, na przykład przez opracowanie wskaźników, które pokazywałyby, jakiej ekspozycji na światło słoneczne została poddana woda. Inne prace będą ukierunkowane na badanie fotokatalizy - zastosowania katalizatorów (w tym przypadku nanocząsteczek) do przyspieszenia procesu zabijania drobnoustrojów przez światło słoneczne. Jest to ważne, ponieważ WHO określiła długość czasu potrzebnego do zabicia drobnoustrojów jako potencjalny czynnik zniechęcający użytkowników do korzystania z tego procesu. - Nasze badanie wykazało, że proces odkażania promieniami słonecznymi może być w dużym stopniu przyspieszony przez zastosowanie materiałów fotokatalitycznych, bez większych dodatkowych kosztów - wyjaśnił dr Tony Byrne z Uniwersytetu w Ulsterze, będącego jednym z partnerów projektu SODISWATER. Partnerzy przyjrzą się także czynnikom wpływającym na gotowość danej społeczności do przyjęcia SODIS oraz zbadają szereg strategii ułatwiających wprowadzenie tej techniki na obszarach o różnych uwarunkowaniach społecznych i kulturowych. Na zakończenie konsorcjum przeprowadzi kampanię edukacyjną w krajach rozwijających się, a także wraz z agencjami pomocy zorganizuje warsztaty informujące o tym systemie i uczące, jak go stosować. Zdaniem dr. Byrne'a projekt ten jest naprawdę fascynujący ze względu na zaangażowanie partnerów z Afryki, którzy doskonale znają sytuację w tej dziedzinie. Spośród dziewięciu partnerów projektu trzech pochodzi z Afryki.