Skip to main content
European Commission logo print header

Article Category

Wiadomości
Zawartość zarchiwizowana w dniu 2023-03-02

Article available in the following languages:

Sprawa ogólnodostępnych wydawnictw z dziedziny fizyki nabiera rozmachu

Europejska Organizacja Badań Jądrowych (CERN) jest obecnie na najlepszej drodze do dokonania zmiany modelu w świecie wydawnictw naukowych, tak jak gdyby wynalezienie sieci WWW nie było zjawiskiem dostatecznie rewolucyjnym. Po raz pierwszy w historii w wybranej całej dziedzin...

Europejska Organizacja Badań Jądrowych (CERN) jest obecnie na najlepszej drodze do dokonania zmiany modelu w świecie wydawnictw naukowych, tak jak gdyby wynalezienie sieci WWW nie było zjawiskiem dostatecznie rewolucyjnym. Po raz pierwszy w historii w wybranej całej dziedzinie nauki rozpatruje się możliwość przejścia od czasopism dostępnych dla czytelników odpłatnie do czasopism wydawanych na zasadach "open access" z finansowaniem przez autorów. Zmiana modelu oznaczałaby odejście od tradycyjnego modelu finansowania publikacji w drodze prenumeraty czytelników i wprowadzenie nieodpłatnego udostępniania czytelnikom publikacji, których koszty pokrywają podmioty finansujące za pośrednictwem laboratoriów oraz przez samych autorów. Poza zrewolucjonizowaniem świata wydawnictw naukowych, publikacje na zasadach "open access" mogą mieć również duży wpływ na same badania, ponieważ nieograniczona dystrybucja wyników badań finansowanych ze środków publicznych unaoczniłaby badaczom i podmiotom finansującym poszerzenie posiadanych przez nich możliwości. Podmioty finansujące przejęły kierowanie tym projektem i obecnie prowadzą działania zmierzające do utworzenia SCOAP3, konsorcjum sponsorów dla wydawnictw typu "open access" w dziedzinie fizyki cząstek elementarnych. Pojawiły się już wyrazy poparcia ze strony wielu krajów europejskich, podmiotów finansujących, laboratoriów, komitetu ECFA (European Committee for Future Accelerators) oraz zarówno krajowych, jak i międzynarodowych konsorcjów bibliotecznych. - Czuje się powiew zmian i wraz z nim możliwość eksperymentowania z nowymi modelami - w tym zakresie CERN jest postrzegana jako pionier nowego modelu wydawnictw, a inicjatywa SCOAP jest projektem pilotażowym dla rozwoju wydarzeń w wydawnictwach naukowych - powiedział Peteris Zilgalis, szef jednostki etyki i nauki w DG ds. badań naukowych Komisji Europejskiej. Wydawcy również wykorzystują możliwości oferowane przez wydawnictwa typu "open access". W publikacjach wydawanych przez American Institute of Physics, American Physical Society, Elsevier i Springer pojawiły się już oferty dla autorów dotyczące możliwości nieodpłatnego udostępniania ich artykułów czytelnikom. Natomiast konsorcjum wydające "European Physical Journal" obniżyło cenę w przypadku opcji "open access" i zapowiedziało podejście do praw autorskich przyjazne dla autora. Jednocześnie wydawcy czasopisma poświęconego fizyce wysokich energii - "Journal of High Energy Physics" (JHEP) - oświadczyli, że są gotowi opowiedzieć się za polityką sponsoringu, na mocy której umożliwią nieograniczony dostęp do swoich artykułów. W kwestii kosztów związanych z tego rodzaju polityką, wydawcy JHEP oświadczyli: "potrafiliśmy wykazać, że koszty mogą być obniżone przy jednoczesnym zapewnieniu najwyższej dyscypliny w kwestii oceny niezależnych ekspertów". Jeżeli formuła "open access" się sprawdzi, może spowodować olbrzymie zmiany w krajobrazie wydawniczym związanym z fizyką wysokich energii i w szerszym kręgu badań naukowych.

Kraje

Szwajcaria