Milczenie genów
Partnerzy finansowanego ze środków UE projektu SIROCCO, którego realizacja niedawno się rozpoczęła, badają, w jaki sposób wyciszanie RNA - wyłączanie genów - mogłoby zostać wykorzystane w leczeniu chorób zagrażających życiu. Wyciszanie RNA, zwane także interferencją RNA, to naturalna zdolność komórki do wyłączenia dowolnego z naszych genów. Do lat 90. ta cecha kwasu rybonukleinowego (RNA) nie była znana naukowcom-przyrodnikom, którzy sądzili, że poznali wszystkie zasady regulacji genów i tylko szczegóły wymagają jeszcze dopracowania. Odkrycie wyciszania RNA nastąpiło dzięki naukowcom, którzy próbowali zmienić kolory petunii. Od tego czasu odkryto, że mechanizm wyciszania genów występuje we wszystkich rodzajach organizmów, od drożdży do ludzi. Uważa się, że wyciszanie RNA rozwinęło się jako mechanizm obronny przeciwko wirusom. W prymitywnych komórkach był to rodzaj układu odpornościowego, który mógł rozpoznawać, a następnie wyciszać geny wirusów. W późniejszym etapie ewolucji mechanizm wyciszania został wykorzystany do wyłączania genów biorących udział w normalnym wzroście komórek i reakcjach na stres. - Wyciszanie RNA jeszcze kilka lat temu było nieznane, ale teraz jest jednym z najpotężniejszych narzędzi, jakimi dysponują badacze. Możemy je wykorzystać do poznania funkcjonowania genów i mechanizmów regulacji procesów komórkowych - powiedział profesor David Baulcombe z Laboratorium Sainsbury w John Innes Centre, które jest liderem projektu SIROCCO. Wprowadzając do organizmu specjalne wyciszające RNA, naukowcy mogą teoretycznie zaprogramować cząsteczkę tak, żeby wyłączyła geny wirusa takiego jak HIV, albo nawet żeby wyłączyła wadliwe geny powodujące nowotwory, a zdrowe geny pozostawiła nienaruszone. - Możemy [...] to wykorzystać jako narzędzie diagnostyczne w przypadku nowotworów i innych chorób. W przyszłości być może uda się wykorzystać wyciszanie RNA jako podstawę do nowoczesnych terapii wielu chorób, począwszy od ptasiej grypy, a skończywszy na nowotworach. Mimo szybkich postępów w poznawaniu wyciszania RNA, potrzeba jeszcze wiele pracy, zanim będzie można wykorzystać ten mechanizm do ratowania życia. Konsorcjum SIROCCO ma nadzieję, że łącząc 17 światowej klasy laboratoriów i przedsiębiorstw z dziewięciu krajów europejskich, w znaczny sposób przyczyni się do zbadania tej rewolucyjnej techniki. - Na przykład musimy się upewnić, że RNA ukierunkowane na gen X wyciszy tylko gen X i nic więcej. Kiedy będziemy umieli to zrobić, będziemy w stanie wykorzystać RNA jako lek bez skutków ubocznych. Musimy także lepiej poznać rolę wyciszającego RNA w normalnym wzroście i rozwoju. Te informacje pozwolą nam następnie wykorzystać obecność wyciszającego RNA do diagnozowania stanów komórki - wyjaśnił prof. Baulcombe.