Metoda zmian stopniowych optymalną strategią w zakresie uregulowań dotyczących nanotechnologii, wykazują nowe badania
W zakresie uregulowań dotyczących nanotechnologii metoda stopniowych zmian w regulacjach, a nie tworzenie nowych ram regulacyjnych, byłaby optymalną unijną strategią ochrony środowiska i zdrowia obywateli UE - czytamy w nowym raporcie sporządzonym przez zespół duńskich i włoskich naukowców. Autorzy raportu dodają, że poprawki do obecnego prawa i przepisów w zakresie produktów zawierających nanomateriały należy wprowadzić natychmiast, zanim tysiące z tych produktów będą dostępne na rynku i zanim dojdzie do sytuacji, w której nanomateriały regularnie oddziałują na pracowników i środowisko. - Podstawowy wniosek naszych badań jest taki, że dostosowania wymaga niemal każdy aspekt różnych praw i rozwiązań legislacyjnych dotyczących całego cyklu życia produktów zawierających nanomateriały - wyjaśniał w portalu Nanowerk dr Hansen z duńskiej politechniki Technical University of Denmark (DTU). - Autorzy rozwiązań legislacyjnych powinni aktywniej traktować kwestię ich zakresu oraz koncentrować się na zapobieganiu przenikaniu nanomateriałów do środowiska i narażeniu na ich działanie, zamiast skupiać wysiłki na ocenie zagrożeń i ustalaniu bezpiecznych poziomów narażenia - dodali naukowcy. Punktem wyjścia dla raportu były organizowane w 2004 r. warsztaty Komisji Europejskiej na temat analizy zagrożeń związanych z nanotechnologią, podczas których stwierdzono, że Unia Europejska jest w stanie chronić zdrowie Europejczyków i środowisko naturalne poprzez przyjęcie metody stopniowych zmian w regulacjach dotyczących nanotechnologii, jak również poprzez dostosowanie obowiązujących przepisów. Nanotechnologie znalazły już zastosowanie w wielu dziedzinach, np. w medycynie, przemyśle tekstylnym i elektronice. Przewiduje się, że wartość wchodzących na rynek produktów tworzonych na bazie nanotechnologii zwiększy się z 22,6 miliarda euro w 2005 r. do 2 bilionów euro w 2014 r. Jednakże wiele osób obawia się zagrożeń, jakie mogą powstać w związku z nanotechnologiami, zarówno dla naszego zdrowia, jak też dla stanu środowiska. W swoim badaniu naukowcy z duńskiej politechniki DTU i Uniwersytetu w Padwie (UNIPD) analizowali skuteczność metody zmian stopniowych, zaproponowanej przez Komisję Europejską, prowadząc obserwacje cyklu życia trzech dostępnych na rynku produktów na bazie nanomateriałów. Przedmiotami badań były: rakieta tenisowa, produkowana przez japońską firmę Yonex i sprzedawana na rynku unijnym i amerykańskim, w której fulereny rozmieszczone są w materiale żywicznym pomiędzy włóknami węglowymi w celu wzmocnienia materiału kompozytowego; olej smarny, wytwarzany przez amerykańską firmę Bardahl i sprzedawany we Włoszech, w którym sadzę fulerenową wymieszano z innymi dodatkami chemicznymi w celu poprawy poślizgu pomiędzy powierzchniami metalowymi; kij bejsbolowy, produkowany przez firmę Easton Sports, z nanorurkami dodawanymi do żywicy w celu wzmocnienia materiału kompozytowego. Analiza wykazała cztery obszary ustawodawstwa unijnego - w zakresie bezpieczeństwa w miejscu pracy, zapobiegania zanieczyszczeniu środowiska, rejestracji substancji chemicznych i gospodarką odpadami - w których wymienione produkty mogą być źródłem problemów. Jednocześnie naukowcy wykazali, że w przypadku większości problemów znajduje się rozwiązania indywidualne, polegające np. na zmianach w definicjach substancji ustalanych w ramach nowego unijnego pakietu przepisów dotyczących chemikaliów (REACH). Opracowywanie oddzielnych rozwiązań dla poszczególnych produktów może w przyszłości stwarzać poważne problemy, ponieważ próby oceny zagrożenia milionów nanomateriałów okazałoby się w dłuższej perspektywie niewykonalne. Niemniej, zidentyfikowanie kluczowych aspektów zagrożenia stwarzanego przez nanomateriały miałoby ogromne znaczenie dla oceny ich wpływu na zdrowie i środowisko - argumentują naukowcy. - Musimy w jakiś sposób zagwarantować porównywalność pomiarów i opisów właściwości nanomateriałów testowanych w badaniach dotyczących zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska - powiedział dr Hansen z duńskiej politechniki DTU. - Będzie to miało bardzo ważne znaczenie dla określania tych kluczowych aspektów zagrożenia. Kiedy już uda się to osiągnąć, być może będziemy w stanie opracować badania przesiewowe dotyczące zagrożeń. Badania takie mogłyby, w oparciu o uzyskane w nich informacje, wspierać podejmowanie decyzji w procesie zarządzania ryzykiem - dodał. Po wykluczeniu możliwości opracowania określonych, długoterminowych regulacji w zakresie nanotechnologii, naukowcy stwierdzili, że jedyną praktyczną metodą eliminowania zagrożeń wywołanych przez zaprojektowane nanocząstki jest metoda stopniowych zmian w regulacjach. Dodatkowo, duńsko-włoski zespół sformułował konkretne zalecenia dotyczące zmian obowiązujących unijnych przepisów i regulacji w perspektywie krótkoterminowej: - zdefiniowanie standardów dla laboratoriów i innych miejsc, w których pracuje się z nanocząstkami; - aktywna promocja badań i działań rozwojowych dotyczących użytecznych narzędzi pomiarowych; - ustanowienie technicznej grupy roboczej w obrębie unijnego biura zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontrolowania (Bureau of Integrated Pollution Prevention and Control), która będzie organizować wymianę informacji; - przyjęcie systemu stosowanego przez Chemical Abstract Service (amerykańską organizację przeprowadzającą chemiczne analizy dokumentacyjne) do właściwego klasyfikowania nanocząstek; - ustalenie w obrębie REACH określonego systemu zarządzania nanocząstkami, wymagającego od firm działających w obszarze nanotechnologii, aby przekazywały informacje o właściwościach nanocząstek oraz informacje dotyczące zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska; - dodanie swobodnych nanocząstek do listy zamieszczonej w Dyrektywie 91/689 dotyczącej niebezpiecznych odpadów.
Kraje
Dania, Włochy