Co nowe technologie oznaczają dla rynku pracy?
Opracowując programy szkoleń mające pomóc w budowie gospodarki opartej na wiedzy decydenci nie powinni skupiać się wyłącznie na pracownikach legitymujących się wysokimi kwalifikacjami. W celu utrzymania bezrobocia na jak najniższym poziomie konieczne jest także wdrożenie strategii zwiększania możliwości zatrudnienia pracowników o niskich kwalifikacjach - stwierdzają autorzy raportu przygotowanego na potrzeby opracowywanej przez Parlament Europejski Oceny Opcji Naukowych i Technicznych (STOA). W ramach badania przeprowadzonego przez zespoły z Belgii, Danii, Niemiec, Holandii i Wielkiej Brytanii analizowano "wzajemne oddziaływania między nowymi technologiami i rynkiem pracy, flexicurity i szkoleniami/kształceniem zawodowym". Wieńczący je raport napisany jest w kontekście upowszechniania technologii informatycznych w miejscu pracy, w ramach działań rządów ukierunkowanych na stworzenie wyczekiwanej gospodarki opartej na wiedzy. Zgadza się on z akceptowanym założeniem, że wprowadzenie innowacji technicznych zwykle skutkuje zmianami w środowisku pracy i profilach zawodowych, a tym samym pojawiają się nowe wymagana co do kwalifikacji. Natomiast złożona natura procesów tworzenia gospodarki opartej na wiedzy powoduje, że skutki zmian odczuwane są w różny sposób w zależności od sektora i otoczenia instytucjonalnego. "Programy polityczne zwiększające możliwości zatrudnienia pracowników powinny zatem uwzględniać różnorodne ryzyka społeczne, jednocześnie oferując szeroki wybór możliwości włączania pracowników w procesy pracy" - stwierdzają autorzy raportu STOA. Pogląd ten znajduje odzwierciedlenie w pierwszym zaleceniu dotyczącym polityki, które sugeruje staranne przeanalizowanie oddziaływania technologii na rynek pracy według branży, sektora, organizacji i kraju. "Wciąż istnieje luka empiryczna w teoretycznych hipotezach dotyczących zmian organizacji pracy w różnych sektorach" - stwierdza raport. Lukę tę należy wypełnić poprzez stałą obserwację stosowania technologii, podziału pracy oraz stosunków pracy w poszczególnych sektorach. Restrukturyzacja globalnych łańcuchów wywarła presję na rynki i pracowników, wymagając elastyczności tak od organizacji, jak i od indywidualnych osób. Wśród reperkusji takiego stanu rzeczy pojawił się spadek zatrudnienia długoterminowego oraz zmniejszenie bezpieczeństwa pracy. Według raportu rządy powinny zadbać o to, by pracownicy narażeni na skutki takich trendów zostali uwzględnieni w strategiach i programach zwiększających możliwości znalezienia zatrudnienia. Zaproponowano także nowe instrumenty mające pomóc pracownikom w przystosowaniu się do zmieniającego się w szybkim tempie rynku pracy, a także programy szkoleń stymulujące restrukturyzację organizacji. Raport stwierdza także, że flexicurity należy rozumieć jako koncepcję, którą można rozwijać stosownie do konkretnych warunków pracy w poszczególnych krajach. System ten można wspomagać kształceniem ustawicznym, lepszą organizacją łańcuchów wiedzy wykraczających poza granice przedsiębiorstw i sektorów oraz poprzez nowe układy między rządami, partnerami społecznymi i instytucjami kształcącymi. Autorzy raportu mają nadzieję, że opracowanie będzie zachęcać do odpowiedniego zrównoważenia elastyczności i bezpieczeństwa, jednocześnie stanowiąc bodziec dla intensywnej i otwartej debaty na temat czynnego kreowania przyszłego rynku pracy.