Trzech Europejczyków zgarnia Nagrodę Nobla w medycynie Instytut Karoliński przyznał dnia 6 października Nagrodę Nobla roku 2008 w dziedzinie fizjologii albo medycyny Haraldowi zur Hausenowi za odkrycie wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) odpowiedzialnego za raka szyjki macicy oraz Fran�oise Barr�-Sinoussi i Lucowi Montagnierowi za ... Instytut Karoliński przyznał dnia 6 października Nagrodę Nobla roku 2008 w dziedzinie fizjologii albo medycyny Haraldowi zur Hausenowi za odkrycie wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) odpowiedzialnego za raka szyjki macicy oraz Fran�oise Barr�-Sinoussi i Lucowi Montagnierowi za odkrycie wirusa zespołu nabytego braku odporności (HIV). Laureaci z Niemiec i Francji podzielą między siebie nagrodę o wartości 10 milionów koron szwedzkich (1,03 mln EUR), z której połowa trafi do profesora zur Hausena, a drugą połowę podzielą między siebie doktor Barr�-Sinoussi i doktor Montagnier. Odkrycie w 1983 roku przez pracujących wspólnie naukowców, doktor Barr�-Sinoussi i doktora Montagnier, retrowirusa HIV umożliwiło szybkie sklonowanie genomu HIV-1 i doprowadziło do opracowania badania przesiewowego na HIV na potrzeby pacjentów i produktów krwiopochodnych, ograniczając rozprzestrzenianie się pandemii HIV/AIDS. Uzyskana przez nich wiedza o cyklu replikacyjnym wirusa HIV umożliwiła również opracowanie różnego typu leków antywirusowych. Według Fundacji Nobla "Znaczenie ich odkrycia należy rozpatrywać w kontekście globalnej wszechobecności epidemii dotykającej niemal 1% populacji". Profesor zur Hausen odkrył wiele typów wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), wyizolował HPV 16 i 18 szczepów. Jego odkrycie pozwoliło lepiej zrozumieć rajka szyjki macicy, co otworzyło drogę do opracowania szczepionek ochronnych. HPV jest bezpośrednio związany z rakiem szyjki macicy, który jest częstym schorzeniem u kobiet i odpowiada za większą liczbę zgonów w młodym wieku w krajach rozwijających się niż rak piersi. Doktor Barr�-Sinoussi, dyrektor Wydziału Kontroli Zakażeń Retrowirusowych przy Instytucie Pasteura we Francji jest zaangażowana w badania nad retrowirusami od lat 70-tych ubiegłego stulecia i niestrudzenie dokłada wszelkich starań, by budować stałe powiązania pomiędzy badaniami podstawowymi a klinicznymi nad HIV/AIDS. W roku 2006, w wywiadzie dla Women in Technology International, powiedziała, że od momentu odkrycia, badania nad AIDS stały się jej najważniejszą sprawą osobistą i zawodową, i głównym wątkiem jej życia. Jak wyjaśniła: "Trudno jest być zadowolonym ze stanu rzeczy, jeżeli po 25 latach wspólnych wysiłków epidemia nadal przemierza świat niepokonana [...] Niewątpliwie poczyniono pewien postęp, ale w szerszej perspektywie, aż serce boli na widok spustoszenia jakie sieje ta choroba. Rok rocznie miliony ludzi zaraża się wirusem, podczas gdy część już zarażonych umiera. Trudno naukowcowi nieść to brzemię spustoszenia, niemniej stanowi to część jego pracy. Tak jak szaleńczy optymizm, który jest nam właściwy." Za pośrednictwem Międzynarodowej Sieci Instytutu Pasteura doktor Barr�-Sinoussi promowała od lat 80-tych integrację badań nad HIV/AIDS z działaniami prowadzonymi w tym zakresie w krajach rozwijających się, a obecnie zajmuje się koordynacją programów ANRS (francuska krajowa agencja ds. badań nad AIDS) w Kambodży i Wietnamie. Wiadomość o nagrodzie zastała ją w czasie pracy w Kambodży. Doktor Montagnier, dyrektor Światowej Fundacji Na Rzecz Badań I Zapobieganiu AIDS, dokonał odkrycia HIV wraz z dr Barr�-Sinoussi. Przed tym wspólnym odkryciem, miał znaczący wkład w polepszenie naszego zrozumienia, w jaki sposób wirusy mogą zmienić informację genetyczną organizmu żywiciela, co walnie przyczyniło się do posunięcia naprzód badań nad rakiem. Co ciekawe, w roku 1964, pracując z Ianem MacPhersonem, odkrył że agar, wyciąg z alg, można wykorzystać do hodowania komórek rakowych; ta technika stała się standardem w laboratoriach na całym świecie. W roku 1986, dr Montagnier i jego koledzy również odkryli HIV-2, wirus podobny do HIV-1, ale nie identyczny. Dr Montagnier nadal jest bardzo zaangażowany w badania nad komórkami T oraz nad lekami mającymi zwalczyć AIDS. Dr zur Hausen, emerytowany profesor i były prezes oraz dyrektor naukowy Niemieckiego Ośrodka Badań Onkologicznych w Niemczech, był przez wiele lat pochłonięty pracą nad swoją hipotezą, do której był całkowicie przekonany, że to HPV a nie wirusy opryszczki, odgrywa główną rolę w raku szyjki macicy. Jego teorie nie zyskały szerokiego poparcia, aż do chwili kiedy wykazał, że HPV istotnie jest heterogeniczną rodziną wirusów, z której tylko niektóre typy wywołują raka. W 1984 roku sklonował dwa typy HPV (-16 i -18). Następnie w niemal 70% bioptatów raka szyjki macicy z wielu regionów świata stwierdzono obecność właśnie tych typów HPV. (Obecnie znamy ponad 100 różnych fenotypów HPV.) Dzięki udostępnieniu przez niego swoich materiałów społeczności naukowej, w końcu stało się możliwe opracowanie szczepionek przeciwko rakowi szyjki macicy, które zapewniają w około 95% ochronę przed zakażeniem HPV-16 i -18. To może radykalnie zmniejszyć globalne brzemię, którego sprawcą jest wirus HPV wywołujący ponad 5% wszystkich zachorowań na raka na świecie. Otrzymanie Nagrody Nobla jest zgoła innym doświadczeniem dr zur Hausena niż to z roku 1974, kiedy jego twierdzenie, że wirus opryszczki nie powoduje raka szyjki macicy zostało (w sposób raczej żenujący) zlekceważone, a także doświadczeń z lat 80-tych, kiedy to okoliczności skłoniły firmy farmaceutyczne do sceptycznej postawy wobec roli wirusów w chorobach nowotworowych, w wyniku czego firmy te przegapiły świetną okazję. "Jeżeli przychylono by się do naszego pierwotnego przekonania, że ten wirus musi stanowić przyczynę, szybciej rozpoczęlibyśmy prace nad szczepionką" - ubolewał w wywiadzie udzielonym Cancer World w 2005 roku. Nagrody Nobla, ufundowane przez Alfreda Nobla, szwedzkiego przemysłowca, który wynalazł dynamit, są przyznawane "tym, którzy w roku poprzedzającym przynieśli ludzkości największe korzyści". Ceremonia wręczenia nagród odbędzie się w Sztokholmie, dnia 10 grudnia. Kraje Niemcy, Francja, Szwecja
