Pszczela fala ostrzeżeniem dla szerszeni
Większości z nas tzw. fala meksykańska kojarzy się z piłką nożną, stadionami pełnymi kibiców i dobrą zabawą. Jak się okazuje fala jest nie tylko dla rozbawionych kibiców. Naukowcy z austriackiego Uniwersytetu w Graz i brytyjskich Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew odkryli tajemnicę kryjącą się za zjawiskiem "migotania" pszczół olbrzymich. Odkrycie opisano niedawno w czasopiśmie PLoS ONE. Setki a może nawet tysiące pszczół podrzuca swoje odwłoki, tworząc w ten sposób falę meksykańską na ulu, kiedy spostrzegą zagrożenie. Zespół badawczy doszedł do wniosku, że zjawisko migotania pozwala pszczołom komunikować się i bronić przed drapieżnymi szerszeniami. Ruch jest ważny szczególnie dlatego, że fala zmusza drapieżniki do szukania innej ofiary, chroniąc w ten sposób nie tylko same pszczoły, ale także ich gniazdo. Kierownikiem zespołu badającego sposób, w jaki migotanie funkcjonuje z punktu widzenia behawioralnego, był profesor Gerald Kastberger z Instytutu Zoologii Uniwersytetu w Graz. Naukowcy wiedzieli już od dawna, że migotanie wywoływane jest przez wizualny kontakt z drapieżnikami. Pszczoły olbrzymie ożywiają swoje towarzyszki w gnieździe, aby zaczęły się ruszać i wywołują w ten sposób efekt migotania. Migotanie powoduje wytworzenie się "zasłony pszczelej" albo strefy ochronnej wokół plastra, około 50 cm, w której komunikacja pomiędzy osobnikami jest szybka, skuteczna i ciągła. Co więcej, intruz uderza w ścianę i nie jest w stanie wejść. Profesor Kastberger zainstalował dwie kamery, aby zarejestrować zachowanie kolonii pszczelich. Zespół przeanalizował, klatka po klatce, około 500 przypadków interakcji pomiędzy pszczołami a szerszeniami. Wykazali, że kolonie pszczół zaczynają migotanie w celu odparcia ataku szerszeni - im szybciej szerszenie się zbliżają, tym silniejsze migotanie po stronie pszczół. Badania pokazały również, że na widok opalizującej fali meksykańskiej szerszenie odwracają się i odlatują w innym kierunku. Jak twierdzą naukowcy, silne migotanie odstrasza szerszenie, podczas gdy słabsze migotanie skutecznie dezorientuje złośliwe szkodniki. Drapieżniki muszą więc polować na pszczoły, które latają swobodnie. Raport z badania traktuje także o regułach ewolucyjnych korzystania przez pszczoły olbrzymie z migotania. Na podstawie uzyskanych wyników zespół stwierdził, że migotanie jest kluczowym zachowaniem w życiu pszczół, ponieważ pozwala im żyć w otwartych gniazdach, których strukturę wypracowały miliony lat temu. Otwarte, jedno-plastrowe gniazda budowane są przez pszczoły południowowschodnioazjatyckie. Pszczoły olbrzymie najczęściej lokują swoje domostwa na drzewach, skałach lub budynkach. Jak informuje zespół, mają one zwyczaj powracać co kilka lat do starych gniazd. Według naukowców efekt migotania służy przede wszystkim przekazywaniu informacji i samoorganizacji.
Kraje
Austria, Zjednoczone Królestwo