GAPP bada związek pomiędzy płcią a zawodową karierą naukową
Czy płeć odgrywa kluczową rolę w decyzji o podjęciu kariery zawodowej w dziedzinie nauki i technologii (N+T)? Aby odpowiedzieć na to palące pytanie, w ramach projektu GAPP (Proces płciowej determinacji uczestnictwa), finansowanego z Szóstego Programu Ramowego UE na kwotę 808.380 EUR, badano różnice w wyborze kariery naukowej pomiędzy kobietami a mężczyznami. Wyniki projektu przedstawiono na konferencji zamykającej projekt GAPP, która odbyła się 4 listopada w Brukseli. Wnioski z dwuletniego projektu wskazują, że nie ma istotnych różnic pomiędzy kobietami a mężczyznami z perspektywy wyboru ścieżki edukacyjnej i zawodu. Partnerzy projektu wyrazili jednak swój niepokój w związku z tym, że studenci nie za bardzo wiedzą, jaka praca jest dostępna na rynku. Takie założenie wynika z doświadczeń z badanymi oraz eksperymentów przeprowadzonych w szkołach - mówią naukowcy. Uczestnicy projektu zwrócili uwagę na chęć dowiedzenia się więcej o zawodach N+T - zauważyli naukowcy. W oświadczeniu czytamy: "Uczestnicy mówili nam o wadze N+T oraz tym, że postrzegają N+T jako dziedzinę silnie związaną z rzeczywistością". Wyniki wskazują także na to, że im wcześniej uczeń zdobędzie pierwsze doświadczenia w N+T, tym lepiej. Bazując na reakcjach uczniów, nauka jest z jednej strony interesująca, przyjemna i ambitna. Z drugiej zaś, nauka jako przedmiot szkolny jest nudną, skomplikowaną i trudną pracą. Niemniej wyniki sondażu nie pokazały większych różnic pomiędzy obiema płciami, jeśli chodzi o karierę zawodową. Widoczny jest natomiast - mówią partnerzy projektu - konflikt pokoleń w postawach w stosunku do różnicy płci. Nie było zgody co do jakichkolwiek ograniczeń czy limitów determinowanych płcią dla młodych dziewcząt, ale nauczycielki (za wyjątkiem młodszego pokolenia) zdawały się zgadzać z "kolejnością płci", gdzie kobiety toczą bój ze stereotypami, łącząc karierę zawodową z obowiązkami rodzinnymi. Projekt realizowały instytucje i ośrodki badawcze, które biorą czynny udział w popularyzowaniu nauki poprzez dostępne, interaktywne wystawy i programy. Ośrodki badawcze skoncentrowały się na trzech głównych rodzajach działań: badaniach jakościowych, warsztatach z udziałem uczniów i ekspertów w dziedzinie N+T oraz programach pilotażowych. Partnerzy GAPP wyjaśnili, że pierwszy etap projektu skupił się na badaniach jakościowych. Na tym etapie zespół ustalił 64 grupy badawcze. Grupy te badały, w jaki sposób postrzeganie nauki i kariery naukowej wpływa na zainteresowania, motywację i wybór przedmiotów w szkole i na uczelni wyższej, a także na życie zawodowe. Wyniki pokazały, że dziewczynki skłaniają się raczej do podkreślenia społecznego wymiaru N+T (np. ochrony zdrowia) i mają bardziej krytyczne spojrzenie na współczesną naukę, podczas gdy chłopców przyciąga bardziej sukces, jaki odnieśli wiodący naukowcy - mężczyźni - lub przedsiębiorcy działający w dziedzinie technologii. Nauczyciele, rodzice i osobiste zainteresowania także ukierunkowują karierę zawodową studenta. Innym czynnikiem wpływającym na postrzeganie N+T i wybory związane z tą dziedziną życia jest fakt, że o naukowcu myśli się zazwyczaj jako o mężczyźnie. Przeprowadzono także 60 wywiadów z opiniotwórcami, w tym z naukowcami, politykami i ekspertami w dziedzinie zagadnień związanych z różnicą płci. Drugi etap projektu obejmował warsztaty pt. "Technologia otwartej przestrzeni". "Partnerzy projektu mieli możliwość rozpoznania idei, zainteresowań [i] potrzeb młodych ludzi, zawłaszcza dziewcząt, oraz naukowców, nauczycieli i rodziców w związku ze studiami i karierą zawodową w N+T" - jak mówi zespół badawczy. Kolejny etap koncentrował się na realizacji programów pilotażowych. Obejmowały one zapoznanie uczniów i rodziców w Danii ze wzorami do naśladowania w celu zmotywowania ich, a także zachęcenie ich do udziału w grupach dyskusyjnych; pracę w laboratoriach N+T we Włoszech; oraz założenie blogu naukowca w Portugalii. W Belgii, studenci odbyli spotkanie z kobietami-naukowcami, podczas gdy w Holandii otwarto konkurs filmowy dla młodych ludzi, a w Polsce zrealizowano film o życiu dwójki młodych naukowców. W sumie w tym etapie badań udział wzięło 6 krajów, 26 ośrodków badawczych, 40 naukowców, 1.817 uczniów i studentów z różnych szkół, 87 nauczycieli i 207 rodziców. Ostatni etap polegał na ewaluacji programów pilotażowych. Według partnerów projektu, programy były "wielkim sukcesem dla wszystkich uczestników" i - jak dodają - "świadomość uczniów i studentów, kim jest naukowiec [...] i czym się zajmuje, zmieniła się w sposób istotny". Zarówno naukowcy jak i nauczyciele odnieśli się bardzo pozytywnie do programów pilotażowych, a wielu uczniów i studentów wyraziło zdecydowaną chęć kontynuacji tych programów. Wyniki tych prac są zachęcające, ponieważ uczniowie zmieniają swoje poglądy na temat tego, czym jest zawód naukowca. Uruchomienie nowych działań w szkołach i zachęcenie uczniów do udziału w nich pozwoliłoby zmotywować ich do wybrania kariery zawodowej w N+T w przyszłości. Należy zwrócić uwagę na to, że mimo sukcesu w zredukowaniu różnic pomiędzy mężczyznami a kobietami w zatrudnieniu w N+T, jaki udało się osiągnąć w ostatnich latach, społeczeństwo musi się jeszcze bardziej zmienić, aby zapewnić trwalszą równowagę - zauważają partnerzy GAPP.