Projekt unijny LUPA wykorzystuje psy do uporządkowania puzzli chorób genetycznych człowieka
Naukowcy nie ustają w dążeniu do rozwikłania zagadki chorób genetycznych, ale złożoność ich przyczyn utrudnia odnalezienie odpowiedzi. Według grupy naukowców kluczem do rozwiązania mogą okazać się psy. Pomimo tego, że garnitur genetyczny psów jest mniej złożony, to cierpią one na te same choroby co ludzie. Projekt LUPA, nazwany tak na cześć wilczycy, która wykarmiła znanych bliźniaków - założycieli Rzymu, otrzymał wsparcie ze środków unijnych na kwotę 12 mln EUR, a jego realizacja potrwa do 2012 r. Partnerzy projektu z 12 krajów europejskich zbiorą 10.000 próbek DNA i przeprowadzą badania asocjacyjne całego genomu (GWA) rasowych psów, które są zdrowe lub cierpią na choroby, dotykające również człowieka. W ostatnich latach poinformowano o ponad 200 chorobach genetycznych. Populacja psów liczy ponad 400 ras, z czego każda stanowi genetyczny izolat o niepowtarzalnych cechach. Mniejsza złożoność genetyczna wynika z hodowli wsobnej, a liczba markerów polimorfizmu pojedynczych nukleotydów (SNP), wymaganych do skanowania całego genomu, dzielona jest przez co najmniej 10. Markery typu SNP są wariacjami sekwencji DNA, pojawiającymi się w następstwie zmiany pojedynczego nukleotydu w sekwencji genomu. Naukowcy i eksperci z dziedziny genomiki porównają genom chorych psów z genomem zdrowych osobników tej samej rasy. Będą szukać genów odpowiedzialnych za co najmniej 18 chorób, takich jak rak i choroby serca. Choroby opisano w pięciu pakietach roboczych (WP). WP1 opisuje cztery postaci raka, WP2 trzy choroby sercowo-naczyniowe, WP3 cztery zapalenia, WP4 choroby neurologiczne, a WP5 choroby proste (monogeniczne). "Postanowiliśmy skupić się na niektórych obszarach i ujednolicić charakterystykę tych chorób" - powiedział profesor Leif Andersson z Uniwersytetu w Uppsali w Szwecji. Zespół badawczy wykorzysta DNA różnych ras zwierząt z kilku krajów. "Po zidentyfikowaniu genu zespół planuje sprawdzić, jaką rolę odgrywa ten gen w organizmie człowieka" - wyjaśnił profesor Michel Georges z Uniwersytetu Liège w Belgii, kierownik projektu LUPA. Rasy badane w projekcie to golden retriever i owczarek niemiecki pod kątem raka, cocker-spaniel angielski pod względem agresywnego zachowania oraz doberman i bokser pod kątem chorób niedoczynności tarczycy. Psy badanie pod względem chorób sercowo-naczyniowych to dog niemiecki i wilczarz irlandzki, podczas gdy chart i owczarek szkocki będą badane w ramach pakietu chorób monogenicznych. Próbki DNA będą przekazywane do scentralizowanego, wysokowydajnego systemu ustalającego genotyp za pomocą markerów typu SNP, w którym genotypy będą przechowywane i udostępniane naukowcom zaangażowanym w projekt. Analiza genomu chorych psów pomoże naukowcom zidentyfikować geny biorące udział w mechanizmach tych chorób i pogłębić wiedzę w zakresie rozwoju patologii - informuje grupa. Wyniki uzyskane w ramach projektu LUPA przyniosą korzyści medycynie człowieka i przyczynią się do postępu w badaniach medycznych. Model psa wykorzystywany w projekcie LUPA odegra kluczową rolę w zrozumieniu patogenezy powszechnych chorób człowieka. W projekcie LUPA udział bierze Dania, Francja, Niemcy, Norwegia, Szwajcaria i Wielka Brytania.