Naukowcy rzucają światło na tajemnicę syntezy osłonki mielinowej
Zbiór procesów związany z białkami na początkowych etapach przemiany glukozy na kwasy tłuszczowe odgrywa główną rolę w prawidłowym tworzeniu i nakładaniu osłonki mielinowej - jak pokazują wyniki nowych badań. Odkrycia stanowią dorobek finansowanych ze środków unijnych projektów AXON SUPPORT i NEUROMICS, które uzyskały odpowiednio 1,3 mln EUR i 1 mln EUR wsparcia. Wyniki opublikowane w czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) pokazują, jak za pomocą promieni rentgenowskich odkryto sposób wpływania mutacji na strukturę mieliny - a jest to obszar badań o kluczowym znaczeniu dla zaburzeń neurologicznych. Naukowcy z Boston College w USA we współpracy z kolegami z Holandii, Japonii, Szwajcarii i Włoch przeanalizowali, w jaki sposób skład lipidów mieliny wpływa na jej strukturę i stabilność. Prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego organizmu uzależnione jest od osłonek mielinowych, które otaczają aksony neuronów. "Powstawanie mieliny wymaga ogromnego nasilenia syntezy błony komórek glejowych. Wykazujemy tutaj, że intensywna faza syntezy lipidów mieliny jest regulowana przez białko SCAP (cleavage activation protein) wiążące element regulujący sterole (SREBP), będące aktywatorem SREBP" - napisali autorzy raportu z badań. Profesor Daniel Kirschner z Boston College powiedział: "Mielina to stos błon izolujących akson, który zapewnia szybkie przewodzenie nerwowe. W przypadku ubytku mieliny, błoniasta izolacja staje się nieszczelna i nerwy przestają przewodzić. Jeżeli mieliny brakuje całkowicie na części aksonu, wówczas przewodzenie nerwowe zostaje zablokowane." Zespół wykorzystał dyfrakcję rentgenowską, aby przyjrzeć się dynamicznemu budowaniu błony w próbkach całych nerwów pozyskanych od myszy zmodyfikowanych w taki sposób, aby naśladować choroby związane z mieliną. Według profesora Kirschnera, porównując dyfrakcję rentgenowską z innymi technikami mikroskopowymi zespół odkrył, że ta pierwsza dostarcza szybkich, czystych i jasnych wyników na temat intermodalnej integralności strukturalnej mieliny. "Byliśmy w stanie stwierdzić, że upakowanie błon było nieprawidłowe, co mogło wpływać na elektrofizyczne właściwości mieliny" - stwierdza biolog z Boston College. "Zaobserwowaliśmy również, że upakowanie lipidów w warstwach bimolekularnych mieliny było bardziej zaburzone w wykorzystanych próbkach myszy transgenicznych." Naukowcy dodają, że inne typy badań mikroskopowych powodują zmiany chemiczne w analizowanej tkance. Odczynniki mogą zmienić strukturę molekularną, a czas potrzebny na przygotowanie i analizę próbek również może spowodować przeoczenie dynamicznych interakcji mieliny. "Dyfrakcja rentgenowska nie wymaga obróbki chemicznej a badanie można zakończyć mniej więcej w godzinę" - zauważa naukowiec. "Zalety dyfrakcji rentgenowskiej polegają na tym, że możemy badać i analizować całe kawałki tkanki i pozyskiwać informacje na temat wpływu mutacji na naturalną strukturę mieliny oraz jej stabilność." Przez około cztery lata zespół naukowców wykorzystywał myszy zmodyfikowane genetycznie w celu badania roli degeneracji mieliny w różnych chorobach ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Projekt AXON SUPPORT (Komunikacja aksonowo-jądrowa w zdrowiu i chorobie) został dofinansowany z tematu "Nowe i pojawiające się nauki i technologie" (NEST) Szóstego Programu Ramowego (6PR) UE. Projekt NEUROMICS (Funkcjonalna genomika mózgu) został dofinansowany z programu Działania Marie Curie - szkolenia dla początkujących naukowców 6PR.