Badania UE dają nadzieję na lepszą przyszłość sosny zwyczajnej Według europejskich naukowców obawy dotyczące możliwości wyginięcia sosny zwyczajnej w Szkocji w wyniku braku zmienności genetycznej są najprawdopodobniej bezpodstawne. Badacze odkryli, że charakterystyczne lasy sosnowe ciągle noszą ślady swych przodków i odznaczają się zmienn... Według europejskich naukowców obawy dotyczące możliwości wyginięcia sosny zwyczajnej w Szkocji w wyniku braku zmienności genetycznej są najprawdopodobniej bezpodstawne. Badacze odkryli, że charakterystyczne lasy sosnowe ciągle noszą ślady swych przodków i odznaczają się zmiennością genetyczną, która może się przyczynić do odtworzenia populacji lasów w przyszłości. Wyniki prac zostały przedstawione w czasopiśmie Heredity. Badania były prowadzone w ramach projektu EVOLTREE ("Ewolucja drzew jako czynnik ziemskiej bioróżnorodności"), sfinansowanego kwotą 14,3 mln euro w ramach obszaru tematycznego "Zrównoważony rozwój, globalne zmiany i ekosystemy" unijnego Szóstego Programu Ramowego (6PR). Lasy sosnowe porastające górzyste obszary Szkocji to jedyna pozostałość po dawnych lasach kaledońskich, obejmujących znacznie większe obszary. Od czasu ostatniej epoki lodowcowej porastały one znaczne obszary północnej Wielkiej Brytanii, aż do zniszczenia znacznej ich części w wyniku nadmiernej eksploatacji i intensywnej gospodarki rolnej ponad 400 lat temu. Poprzednio naukowcy sądzili, że wraz ze zniszczeniem części lasów utracono także w znaczącym stopniu ich różnorodność genetyczną. Uważano, że brak różnorodności genetycznej utrudni pozostałym lasom sosnowym przystosowanie się i przetrwanie w nowych warunkach, powstałych na przykład w wyniku zmian klimatycznych. W związku z tym badacze z brytyjskiego Centrum Ekologii i Hydrologii (CEH), Polskiej Akademii Nauk, Uniwersytetu w Edynburgu oraz szkockiego Instytutu Badań Użytkowania Gruntów Macaulaya podjęli prace mające na celu określenie poziomu obecnej zmienności genetycznej zachowanej w Szkocji populacji lasów sosnowych. Naukowcy przeprowadzili także analizę porównawczą tych lasów oraz nietkniętych lasów sosnowych Europy kontynentalnej i Azji. Dzięki zbadaniu podobieństw genów lasów sosnowych odkryto, że szkockie lasy sosnowe ciągle noszą ślady poprzednich pokoleń lasów, które wyrosły na terenie Wielkie Brytanii po zakończeniu poprzedniej epoki lodowcowej, i w związku z tym odznaczają się zmiennością genetyczną mogącą się przyczynić do odtworzenia populacji lasów w przyszłości. Stwierdzono także, że różnorodność genetyczna szkockich lasów odpowiada różnorodności lasów kontynentalnych lub nawet ją przewyższa. "Choć sosna zwyczajna jest na ogół kojarzona ze Szkocją, gatunek ten wiele zawdzięcza swojemu europejskiemu pochodzeniu" - powiedział dr Stephen Cavers, ekolog z edynburskiego centrum CEH oraz współautor publikacji, opisując wyniki badań. "Dzięki zbadaniu DNA (kwasu dezoksyrybonukleinowego) zdobyliśmy wiele informacji na temat procesu rozwoju lasu po zakończeniu epoki lodowcowej. Biorąc pod uwagę poważną fragmentację obecnej populacji, uzyskane wyniki stanowią klucz do poznania prawdopodobnej reakcji lasów na przyszłe zmiany". Naukowcy przyznali jednak, że wskazanie źródła różnorodności genetycznej jest trudne. Stwierdzili oni, że w związku z długowiecznością tych drzew (niektóre osiągają niewiarygodny wiek 700 lat) jedynie kilkadziesiąt pokoleń dzieli obecne pokolenie lasów od pierwszego pokolenia, które dotarło na teren Wielkiej Brytanii po ustąpieniu lodowca. Badania DNA sugerują, że pierwsze rośliny docierały na teren Wielkiej Brytanii w dwóch falach: w ramach pierwszej z nich rośliny pochodzące z terytorium Irlandii prawdopodobnie osiedliły się na północno-zachodnich krańcach górzystych obszarów Szkocji wkrótce po ustąpieniu lodowca, natomiast druga fala roślin dotarła z terenów środkowej Europy do wschodniej części górzystych obszarów Szkocji. Dr Cavers powiedział, że kierowany przez niego zespół planuje "kontynuować badania i poszukiwać genów, które pozwoliłyby drzewom porastającym górzyste tereny przetrwać w surowym klimacie Szkocji". Zidentyfikowanie tych genów może się przyczynić do wsparcia inicjatyw w zakresie przesadzania roślin, ponieważ umożliwiłoby leśnikom sadzenie wyłącznie drzew w najlepszym stopniu przystosowujących się do lokalnego klimatu. Działania te mogą odegrać kluczową rolę w długoterminowym projekcie, w ramach którego planuje się ochronę i odtwarzanie pozostałości lasów obejmujących dawniej ogromne obszary. Kraje Zjednoczone Królestwo
