Katastrofy morskie: czy kobietom i dzieciom rzeczywiście zawsze daje się pierwszeństwo?
W akompaniamencie wydarzeń okolicznościowych organizowanych na całym świecie w związku z setną rocznicą zatonięcia Titanica, dziedzictwo tego wydarzenia, ukazywane zarówno w podręcznikach historii, jak i kulturze popularnej, ukształtowało nasz pogląd na to, co dzieje się podczas katastrofy morskiej. Obecnie zespół szwedzkich naukowców twierdzi, iż jedno z tych powszechnych przekonań dotyczących katastrof morskich - że kobiety i dzieci są zawsze ratowane w pierwszej kolejności - było zjawiskiem specyficznym dla Titanica. Kiedy Titanic zderzył się z górą lodową na Północnym Atlantyku podczas dziewiczego rejsu z Southampton w Wielkiej Brytanii do Nowego Jorku w dniu 15 kwietnia 1912 r. kapitan zarządził, aby mężczyźni cofnęli się i ustąpili pierwszeństwa kobietom i dzieciom w zajmowaniu miejsc w łodziach ratunkowych. Zarządził również, aby zastrzelić każdego, kto nie podporządkuje się rozkazom. W rezultacie uratowanych zostało 70% kobiet i dzieci i tylko 20% mężczyzn, co uczyniło z Titanica doskonały przykład rycerskości na morzu, który zapisał się na na kartach historii. Jednak Titanic wydaje się być wyjątkiem od reguły, na co wskazują odkrycia dwóch naukowców z Uniwersytetu w Uppsali, Mikaela Elindera i Oscara Erixona. Mikael Elinder powiedział: "Oczekuje się, że załoga powinna ratować pasażerów, ale nasze wyniki wskazują, że kapitanowie i załoga mają ??większe szanse na przeżycie niż pasażerowie. Odkryliśmy również, że kobiety i dzieci mają mniejsze szanse przeżycia niż mężczyźni. Wydaje się zatem, że każdy zdany jest na siebie. Ewakuacja Titanica była wyjątkowa, jednak pobudziła długo podtrzymywany mit, iż w razie katastrofy kobiety i dzieci będą ratowane w pierwszej kolejności". Naukowcy przeanalizowali bazę danych zawierającą informacje na temat pasażerów i załóg z 18 najbardziej znanych wraków, zatopionych między 1852 a 2011 rokiem, i stwierdzili, że w większości morskich katastrof przeżywalność kobiet była znacznie niższa niż przeżywalność mężczyzn. Wskaźnik przeżywalności dzieci był najniższy, natomiast najwyższe wskaźniki przeżycia obserwowano wśród załogi i kapitanów. To badanie jest jedną z najszerzej zakrojonych analiz wzorców przetrwania w katastrofach morskich kiedykolwiek przeprowadzonych na podstawie informacji o losach ponad 15 000 osób. Wcześniejsze badania obejmowały jedynie Titanica i RMS Lusitanię, który zatonął u wybrzeży Irlandii w 1915 roku. Jednak mimo że Titanic jest wyjątkiem, a wyrażenie "każdy liczy na siebie" to właściwszy sposób opisu typowej paniki podczas katastrofy morskiej, przekonanie, że w sytuacji katastrofy to kobiety i dzieci zostaną uratowane jako pierwsze, jest powszechne w zbiorowej świadomości. Naukowcy odkryli, że na statkach, na których kapitan wydał rozkaz "jako pierwsze kobiety i dzieci", różnica w przeżywalności kobiet i mężczyzn była niższa. Jednak kobiety przeżywały częściej niż mężczyźni jedynie wtedy, gdy taki rozkaz został wymuszony pod groźbą zastosowania przemocy. Zespół sugeruje, że Titanic był tak odmienny ze względu na surowe rozkazy kapitanów. Badanie zatem podkreśla ważną rolę, jaką odgrywają przywódcy podczas katastrof. Naukowcy twierdzą, że wydawanie rozkazów w stylu Titanica jest nietypowe wśród kapitanów, oraz że bardziej powszechne dla nich jest opuszczanie statku i ratowanie własnego życia przed pasażerami. Mikael Elinder dodaje: "Chociaż katastrofy morskie to tragiczne wydarzenia, mogą one przyczynić się do zrozumienia, jak ludzie zachowują się pod wpływem skrajnego stresu, kiedy na szali leży życie. Postępowanie kapitana podczas niedawnego i szeroko dyskutowanego zatonięcia statku Costa Concordia nie jest więc wyjątkowe, lecz raczej dość powszechnie występujące podczas katastrof morskich".Więcej informacji: Uniwersytet w Uppsali: http://www.uu.se/en
Kraje
Szwecja