Ostatni element układanki. Naukowcy dokańczają genom bonobo - ostatniej niezsekwencjonowanej małpy człekokształtnej
Międzynarodowy zespół naukowców przeprowadził sekwencjonowanie genomu bonobo (Pan paniscus), który obok szympansa (Pan troglodytes), jest jednym z najbliższych krewnych człowieka. Chociaż są podobne pod wieloma względami, bonobo i szympansy różnią się od siebie w uderzający sposób, a wedle wyników badań 3% genomu człowieka jest ściślej powiązane z genomem bonobo lub szympansa niż te dwa są powiązane ze sobą. Badania, których wyniki zostały opublikowane w czasopiśmie Nature, zgromadziły naukowców z Austrii, Danii, Demokratycznej Republiki Konga, Hiszpanii, Japonii, Kenii, Niemiec, Turcji, Ugandy, USA, Wlk. Brytanii i Włoch. Sekwencjonowanie przeprowadzili naukowcy z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka w Niemczech, którzy uzyskali wsparcie z finansowanego ze środków unijnych projektu TWOPAN (Genomiczna i fenotypowa ewolucja bonobo, szympansów i ludzi). Projekt TWOPAN, który rozpoczął się w 2009 r. i będzie realizowany do 2014 r., został dofinansowany na kwotę 2.199.996 EUR z grantu Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN) dla doświadczonych naukowców, w ramach tematu "Pomysły" Siódmego Programu Ramowego (7PR) UE. Wyniki badań rzuciły światło na rodowód dwóch gatunków małp człekokształtnych i mogą ostatecznie pomóc naukowcom w zrozumieniu podstaw genetycznych cech, jakie ludzie dzielą z innymi gatunkami małp. Naukowcy dawno już zauważyli, że do zrozumienia ogromnego zróżnicowania ekspresji genów wśród ludzi nieodzowne jest poznanie zmienności występującej u blisko spokrewnionych gatunków. Z tego względu, przed postawieniem jakichkolwiek hipotez na temat ewolucji człowieka, potrzebne są dane porównawcze bonobo i szympansów. Dwóch naukowców z projektu TWOPAN zakończyło układankę, przeprowadzając sekwencjonowanie genomu bonobo, ostatniej małpy człekokształtnej, która nie była dotąd zsekwencjonowana. Podobnie jak w przypadku szympansów, sekwencje genomu zostały już wcześniej opracowane dla wszystkich pozostałych małp człekokształtnych, w tym orangutanów i goryli. Podczas gdy wspólna linia łącząca ludzi z bonobo i szympansami rozszczepiła się około pięciu - siedmiu milionów lat temu, rozłam pomiędzy bonobo a szympansami miał miejsce zaledwie około miliona lat temu. Mimo iż rozdział nastąpił tak niedawno, obydwa gatunki wykazują niezwykłe różnice fenotypowe: bonobo znane są ze swoich pokojowych, rozbrykanych i seksualnych zachowań, które często podejmowane są z partnerami tej samej płci, natomiast szympansy mają agresywny charakter. Samce szympansów wykorzystują agresję w konkurowaniu o status dominujący i seks, a współpracę podejmują w celu obrony swojego areału osobniczego i atakowania innych grup. Dla kontrastu samce bonobo są najczęściej podporządkowane samicom i nie podejmują intensywnej rywalizacji o status dominujący. Nie zawiązują sojuszy i nie ma dowodów na zabójczą agresję między grupami. Mimo faktu, że średnio genomy bonobo i szympansów są równie odległe od genomu człowieka, analiza sekwencji bonobo ujawniła, że ze względu na pewne szczególne części genomu, ludzie są bliżsi bonobo niż szympansom, podczas gdy inne regiony genomu człowieka wskazują na ściślejszy związek z szympansami. Potrzebne są dalsze badania przed przyjęciem jakichkolwiek założeń na temat tego, które cechy behawioralne można przypisać danemu przodkowi. Terytoria zajmowane przez bonobo i szympansy w Afryce Środkowej są położone blisko siebie i rozdziela je jedynie rzeka Kongo. Jedna z teorii wyjaśniająca, dlaczego się tak bardzo różnią sugeruje, że uformowanie się rzeki Kongo 1,5 - 2,5 mln lat temu uniemożliwiło przepływ genów, co pozwoliło bonobo i szympansom wykształcić odmienne fenotypy przez stosunkowo krótki okres. Analiza zależności między bonobo a szympansami wykazała, że nastąpił najwyraźniej zdecydowany rozdział bez późniejszego kojarzenia krewniaczego, potwierdzając tym samym powyższą hipotezę. Zsekwencjonowany został genom Ulindi, samicy bonobo, która mieszka w ogrodzie zoologicznym w Lipsku, Niemcy.Więcej informacji: Instytut Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka: http://www.eva.mpg.de/index.html(odnośnik otworzy się w nowym oknie)
Kraje
Austria, Demokratyczna Republika Konga, Niemcy, Dania, Hiszpania, Włochy, Japonia, Kenia, Turcja, Uganda, Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone