Integracja europejskiej społeczności biologii strukturalnej
Technologie z zakresu biologii strukturalnej, takie jak mikroskopia elektronowa, magnetyczny rezonans jądrowy i krystalografia rentgenowska, umożliwiają uzyskanie wglądu w architekturę molekularną komórek, pomagają określić budowę makrocząsteczek i ujawniają informacje o interakcjach między nimi. Wiedza ta ma zasadnicze znaczenie dla zrozumienia przyczyn chorób, jak również dla opracowywania nowych leków i biomateriałów. Infrastruktura badawcza w dziedzinie biologii strukturalnej jest jednak zbyt kosztowna dla lokalnych ośrodków.
Organizacyjny parasol infrastruktury biologii strukturalnej
W finansowany przez UE projekt iNEXT zaangażowano wiodące instytucje biologiczne i biomedyczne z różnych krajów Europy, w których znajdują się duże instrumenty do badań z zakresu biologii strukturalnej, aby ułatwić dostęp do środowiska naukowego. „Założeniem było nie tylko ułatwienie korzystania z najnowszych technologii, ale także integracja uzupełniających się obszarów wiedzy i zdecydowane pobudzenie badań przekładających się na praktyczne zastosowania”, wyjaśnia koordynator projektu Rolf Boelens, profesor Uniwersytetu w Utrechcie w Holandii. W zależności od swojej specjalizacji naukowcy mogą złożyć wniosek o dostęp do wysokiej klasy instrumentów lub o dodatkową pomoc, jeżeli reprezentują uzupełniającą dziedzinę lub nie posiadają wiedzy specjalistycznej w zakresie biologii strukturalnej. Wnioski mogą składać badacze pracujący zarówno dla instytucji naukowych, jak i dla przemysłu, a ich oceną zajmują się niezależni międzynarodowi recenzenci. Projekt umożliwia rozwijanie sieci zrzeszającej środowisko biologii strukturalnej, wspierając wspólne działania badawcze związane z nowymi metodologiami, opracowywaniem leków i badaniem białek błonowych. „iNEXT jest wyjątkowym, zintegrowanym projektem, który może stanowić wzór do naśladowania na skalę światową i który umacnia wiodącą rolę Europy w dziedzinie biologii strukturalnej”, podkreśla Boelens. W ramach spotkań i warsztatów szkoleni są początkujący badacze, jak i eksperci, ponadto projekt umożliwia zacieśnienie współpracy między różnymi infrastrukturami w celu wspierania badań o wysokiej jakości. Oferuje również szkolenia lokalne dla wizytujących naukowców, przyczyniając się do zwiększenia ich mobilności i współpracy.
Projekty badawcze wspierane przez iNEXT
Do iNEXT napłynęło ponad 900 wniosków, z czego pozytywnie rozpatrzono przeszło 700. Doskonałym przykładem sukcesu projektu jest ponad 200 publikacji, jakie dotychczas ukazały się dzięki niemu. W ramach dalszych wysiłków na rzecz zaangażowania środowisk naukowych w projekcie iNEXT rozpoczęto realizację licznych działań informacyjnych, obejmujących udział w dużych konferencjach akademickich i przemysłowych. Członkowie sieci iNEXT odkryli mechanizm molekularny, dzięki któremu Legionella pneumophila, bakteria wywołująca chorobę legionistów, celuje w białka efektorowe u swojego nosiciela. Ponadto, wykorzystując technologię magnetycznego rezonansu jądrowego, badacze określili struktury telomerów, przygotowując grunt pod racjonalne projektowanie leków przeciwnowotworowych. Kriomikroskopia elektronowa o wysokiej rozdzielczości umożliwiła wgląd w mechanizm terminacji translacji u eukariontów przez peptydy antybakteryjne, co otwiera przed badaczami nieznane wcześniej możliwości projektowania nowych antybiotyków.
Procedura opracowywania nowych leków
Odkrywanie leków wymaga wykwalifikowanych ekspertów, specjalistycznej aparatury i wiedzy w różnych dziedzinach badań, które są poza zasięgiem większości naukowców pracujących w instytucjach akademickich i małych przedsiębiorstwach. Różni partnerzy iNEXT prowadzili wspólne prace związane z gromadzeniem i walidacją nowych bibliotek fragmentów, które mogą być wykorzystane w efektywnych procedurach odkrywania leków. Platforma umożliwia identyfikację substancji leczniczych, które są ukierunkowane na konkretne białka i przyczyniają się do innowacji w zakresie zdrowia i biotechnologii. „Uczestnikom projektu iNEXT udało się stworzyć skutecznie działającą sieć zrzeszającą różne środowiska badawcze z obszaru biologii strukturalnej, które dotychczas ze sobą konkurowały”, podsumowuje Boelens. Uczony wyraża nadzieję, że przyszłe unijne programy finansowania będą wspierać konsorcja i kontynuować wsparcie dla szybko rozwijającej się dziedziny biologii strukturalnej.
Słowa kluczowe
iNEXT, biologia strukturalna, infrastruktura, odkrywanie leków, magnetyczny rezonans jądrowy, sieć, międzynarodowy dostęp, biotechnologia, mikroskopia elektronowa, krystalografia rentgenowska
