Ultramałe cząstki i ich wpływ na zdrowie – rewizja unijnej polityki
W zanieczyszczonym powietrzu znajduje się mieszanina pyłu, kurzu i kropelek cieczy pochodzących z samochodów, fabryk i placów budowy, a także ze spalania paliw kopalnych i biomasy. Dotychczas wszelkie technologie, jak i prawo unijne koncentrowały się na określaniu bezpiecznych poziomów stężenia pyłu zawieszonego(odnośnik otworzy się w nowym oknie) o dużej średnicy cząstek i badaniu jego wpływu na zdrowie Europejczyków. Tymczasem cząstki UFP o średnicy mniejszej niż 0,1 µm mogą stanowić o wiele poważniejsze zagrożenie, ponieważ ani nos, ani oskrzeliki nie są w stanie skutecznie ich filtrować.
Identyfikacja UFP w dużych europejskich miastach
W ramach finansowanego ze środków UE projektu Health1UP2(odnośnik otworzy się w nowym oknie) zidentyfikowano źródła UFP w czterech europejskich miastach i poddano je analizie ilościowej celem określenia skutków zdrowotnych ekspozycji na UFP. Z uwagi na fakt, że warunki meteorologiczne, emisje zanieczyszczeń i inne parametry mogą w różny sposób wpływać na źródła UFP, w badaniu uwzględniono nie jedno, lecz kilka miast. Badając najdrobniejsze cząstki w liczbowym rozkładzie wielkości cząstek przez dłuższy czas, naukowcy zidentyfikowali źródła wysokich stężeń UFP w Barcelonie, Helsinkach, Londynie i Zurychu. „Chcieliśmy ocenić związek różnych źródeł pochodzenia UFP z umieralnością i liczbą hospitalizacji”, tłumaczy koordynator i kierownik naukowy projektu, Frank Kelly. W miastach Europy Środkowej wysokie stężenia cząstek UFP pochodzą głównie z emisji spalin z transportu drogowego. Jak wykazali badacze z projektu Health1UP2, w europejskich miastach emisja UFP pochodząca z ruchu drogowego wynosi 70 %. Co ciekawe, emisje związane z funkcjonowaniem portów lotniczych również wpływają na jakość powietrza w miastach i to pomimo faktu, że lotniska znajdują się zwykle kilka kilometrów za miastem. „To, czy uda się ograniczyć stężenie UFP będzie zależało od wdrożenia polityk ograniczających korzystanie z pojazdów samochodowych oraz minimalizujących ekspozycję na emisje generowane przez statki powietrzne”, przekonuje Kelly. W miastach europejskich z dużą ilością promieniowania słonecznego, takich jak Barcelona, maksymalne stężenie UFP odnotowuje się w południe, co jest związane z fotochemiczną nukleacją(odnośnik otworzy się w nowym oknie) zanieczyszczeń w postaci gazów prekursorowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Badacze odkryli, że tego rodzaju najdrobniejsze cząstki stałe były o wiele mniej istotne w innych badanych miastach. Energia promieniowania słonecznego sprzyja reakcjom chemicznym umożliwiającym nukelację tych gazów i utworzenie cząstek.
Przyszłe polityki dotyczące zanieczyszczenia powietrza
Dostępna literatura w sposób niejednoznaczny opisuje związek stężenia UFP z zagrożeniem dla zdrowia. „Choć niektóre związki dotyczące konkretnych okresów i źródeł UFP były oczywiste dla niektórych badanych miast, w ujęciu globalnym nie zaobserwowaliśmy wyraźnego związku pomiędzy poszczególnymi źródłami a dzienną liczbą zgonów”, zauważa stypendysta programu „Maria Skłodowska-Curie” Ioar Rivas. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy może być wysoka zmienność przestrzenna stężeń UFP, która znacznie komplikuje ocenę ekspozycji. Jednocześnie analiza ta podkreśla potrzebę dokonywania jednoczasowego pomiaru UFP w różnych miejscach miasta oraz modelowania przestrzennego i czasowego rozkładu tych cząstek. Obecnie nie istnieją żadne normy prawne dotyczące stężenia UFP w środowisku. „Wyniki naszych badań określają główne źródła UFP w europejskich miastach, uzasadniając potrzebę wdrożenia polityk ukierunkowanych na transport drogowy jako głównego winowajcę złej jakości powietrza”, podsumowuje Kelly. Analiza przeprowadzona w ramach projektu Health1UP2 dotycząca związku źródeł UFP ze wskaźnikiem umieralności z całą mocą przemawia za koniecznością poprawy metod oceny ekspozycji oraz za budową stacji do regularnego pomiaru stężenia UFP. Rewizja polityk związanych z jakością powietrza, jaką w przyszłości przeprowadzi Komisja Europejska, powinna uwzględniać dyskusje na temat włączenia nowych norm dla innych wskaźników oraz dla zanieczyszczeń takich jak UFP.
