Szansa na innowacje dla rolników uprawiających użytki zielone
W 2014 roku użytki zielone zajmowały 16 % całkowitej powierzchni gruntów w UE i stanowiły 40 % europejskich terenów rolnych. Aby zwiększyć produktywność, rolnicy muszą mieć dostęp do innowacyjnych rozwiązań problemów, z którymi się mierzą. Jednak zaoferowanie rozwiązań opracowanych z myślą o rolnikach uprawiających użytki zielone to twardy orzech do zgryzienia. W ramach projektu Inno4Grass badacze współpracują z rolnikami, aby wypełnić lukę innowacyjną. Celem projektu jest odkrycie i nadanie wartości innowacjom umożliwiającym wydajniejsze wykorzystanie użytków zielonych poprzez lepszą wymianę wiedzy pomiędzy naukowcami i rolnikami stosującymi opracowywane rozwiązania w praktyce. Wykorzystanie użytków zielonych w rolnictwie jest uzależnione od warunków miejscowych w znacznie większym stopniu niż wykorzystanie gruntów ornych. Tym samym rozwiązanie, które sprawdzi się w przypadku jednego gospodarstwa, może nie sprawdzić się w przypadku innego oddalonego o zaledwie 100 kilometrów, jak twierdzi Arno Krause, kierownik generalny Centrum Użytków Zielonych w niemieckiej Dolnej Saksonii oraz koordynator projektu Inno4Grass. „Badacze wybierają zwykle generyczne rozwiązania, jednak rolnik uprawiający użytki zielone potrzebuje bardzo szczegółowego rozwiązania dopasowanego do konkretnej sytuacji społeczno-gospodarczej, w której się znajduje”, stwierdza.
Oczekiwania społeczeństwa
Wprawdzie rolnicy uprawiający użytki zielone chcą, by ich grunty dawały najlepszą zielonkę dla ich zwierząt gospodarskich, jednak reszta społeczeństwa może mieć inną koncepcję. Ludzie cenią sobie tradycyjny wygląd trawiastych łąk, postrzegając je jako atrakcyjne tereny rekreacyjne. Użytki zielone, zwane czasem „lasem deszczowym Europy”, są również ważnym zasobem dla różnorodności biologicznej. Nieuprawiane, mogą stanowić pochłaniacz dużych ilości dwutlenku węgla. „W jaki sposób rolnicy mają poradzić sobie ze wszystkimi tymi sprzecznymi interesami, przez które ich praca jest dużo bardziej skomplikowana niż inne dziedziny rolnictwa?”, pyta Krause. „To jak wymagać od sportowca robienia dziesięciu rzeczy naraz”.
Kluczem jest współtworzenie
Twórcy projektu Inno4Grass stworzyli metodologię, zgodnie z którą badacze i rolnicy wspólnie pracują nad wspóltworzeniem rozwiązań in situ, dzięki czemu nowe koncepcje będą chętniej wdrażane. „Kiedy prezentujemy nowe praktyki, zbieramy grupę rolników i badaczy, czasem firmę mleczarską oraz, co najważniejsze, doradców gospodarstw. Omawiamy innowacje razem z rolnikami i ustalamy, czy je wdrożyć”, opowiada Krause. „Jeśli po prostu opowie się rolnikowi o innowacji, odpowie: »Dzięki, dam Wam znać«, ale stosując naszą metodę, można przybliżyć taką innowację rolnikowi. Gromadzenie ludzi razem dobrze się sprawdza – rolnicy czują się zrozumiani, zaś badacze dostrzegają prawdziwe problemy i uczą się wraz z rolnikami, rozumieją więc dany kontekst”, stwierdza. Prace te, obejmujące 144 spotkania naukowe i spotkania w gospodarstwach, pomogły w opracowaniu 170 jednostronicowych opisów gospodarstw, które prezentują rozwiązania w formacie atrakcyjnym dla dysponujących niewielką ilością wolnego czasu rolników. Będą oni też mogli wykorzystać sieć Inno4Grass, aby skontaktować się z autorem danej koncepcji, innym rolnikiem, aby dowiedzieć się więcej. Zgromadzone informacje posłużyły do zaprojektowania nowego programu nauczania, którego celem jest szkolenie rolników w zakresie najlepszych praktyk zarządzania użytkami zielonymi. Metodę tę stosuje się już w Irlandii, Holandii i Szwecji. Planuje się też jej wdrożenie w niemieckich wyższych szkołach rolniczych. W czerwcu 2019 roku najbardziej innowacyjni rolnicy z ośmiu krajów uczestniczących w programie przybyli do Hanoweru na trzydniowe wydarzenie, podczas którego odbyła się ceremonia wręczenia nagród, debaty oraz wizyta w lokalnym gospodarstwie. „Panowała tam wspaniała atmosfera. Opowiadanie o swoim genialnym pomyśle na scenie naprawdę podnosi samoocenę", dodaje Krause.
Słowa kluczowe
Inno4Grass, użytki zielone, rolnicy uprawiający użytki zielone, zarządzanie użytkami zielonymi, innowacje, współtworzenie