Zrozumieć taniec pszczół Pszczoły miodne komunikują się ze sobą za pomocą złożonego tańca. Naukowcy niedawno odkryli, jakie informacje są w ten sposób przekazywane i jak są wykorzystywane. Badania podstawowe © Matthew Hasenjager Taniec pszczół jest jednym z najbardziej fascynujących, złożonych i celebrowanych systemów komunikacji w świecie zwierząt. Pszczoła zatacza ruch na planie nieregularnej ósemki, którego czas trwania i kierunek odpowiadają współrzędnym przestrzennym wysokiej jakości pożytku. „Za pomocą tego tańca pszczoły miodne przekazują innym robotnicom najważniejsze informacje dotyczące położenia, na przykład, kwitnącego drzewa”, mówi Elli Leadbeater, profesor ekologii i ewolucji na brytyjskiej uczelni Royal Holloway, University of London. „Fakt, że inne pszczoły wykorzystują te informacje do zlokalizowania wskazanego miejsca stanowi jedno z najbardziej niesamowitych odkryć dotyczących zachowania zwierząt”. Jak mózgi pszczół przetwarzają te złożone informacje? Czy umiejętność ta jest wynikiem ewolucji czy uczenia się? Na te pytania odpowiedział zespół finansowanego ze środków UE projektu BeeDanceGap. Ewolucja tańca pszczół Jak informuje Leadbeater, która koordynowała ten wspierany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych projekt, ule pszczół to swoisty kosmos wymiany informacji. „Robotnice przekazują sobie informacje o pożytku za pomocą tańca, zapachu i dzielenia się nektarem”, wyjaśnia. Jednak z racji tego, że cała komunikacja odbywa się jednocześnie, badaczom jeszcze nie udało się rozpoznać, które szlaki komunikacyjne wskazują położenie pożytku. „Wiedzieliśmy o istnieniu tańca pszczół, ale nie potrafiliśmy wskazać, kiedy jest wykorzystywany, a kiedy zastępuje go inny system komunikacji”, dodaje Leadbeater. Badaczom udało się rozwiązać tę kwestię dzięki zastosowaniu analizy dyfuzji opartej na sieci (ang. network-based diffusion analysis, NBDA), która pomogła im rozpoznać konkretne rodzaje informacji, na które reagowały pszczoły. Metoda ta zakłada, że jeśli dana informacja jest rozpowszechniana poprzez społeczne uczenie się lub komunikację, to będzie ona podążać połączeniami sieci społecznej. Korzystając z NBDA, naukowcy wykazali, że przekazywanie informacji o nowym pożytku odbywa się przede wszystkim za pomocą tańca. Z kolei w przypadku surowców, o których rój już wie, głównym wykorzystywanym systemem jest zapach, a taniec prawie całkowicie schodzi na dalszy plan. „Z biologicznego punktu widzenia to ważny wniosek, ponieważ wyjaśnia jeden z głównych aspektów dotyczących pszczół, który mógł przyczynić się do ewolucji tańca – potrzebę szybkiej zmiany pożytku na nowy”, podkreśla Leadbeater. Nowe spojrzenie na taniec pszczół Projekt realizowany był w laboratorium uniwersytetu, Insect Cognition Lab, które otoczone jest podmiejskimi ogrodami. To urokliwa okolica, która tworzy doskonałe warunki dla zdrowej populacji pszczół, jednak wiązało się z nią kilka nietypowych wyzwań. „Okazało się, że pszczoły miodne wolą bogate w surowce, naturalne pożytki od naszych paśników”, mówi Leadbeater. „Musieliśmy zatem przeprowadzić wszystkie badania w ciągu 8-tygodniowego okresu, kiedy większość kwiatów przekwita i pszczoły są bardziej zainteresowane naszymi paśnikami”. Pomimo tych niewielkich przeszkód zespołowi projektu udało się dostarczyć nowych informacji na temat tańca pszczół. „Chociaż to zachowanie badane było od prawie stu lat, nikomu nie udało się jeszcze ustalić, w jakich dokładnie sytuacjach pszczoły posługują się tańcem”, podsumowuje Leadbeater. „Dzięki projektowi BeeDanceGap wypełniliśmy tę lukę w wiedzy”. Wykorzystana w ramach projektu metoda NBDA, która sprawdzi się także w badaniach innych grup zwierząt, została udostępniona na stronie projektu. Słowa kluczowe BeeDanceGap, pszczoła miodna, pszczoły miodne, komunikacja, świat zwierząt, zachowania zwierząt, tańce pszczół, pszczoły, ul, analiza dyfuzji oparta na sieci, NBDA
