Modelowanie komputerowe pozwala lepiej poznać gospodarkę Rzymu
Pomimo upływu kilkunastu stuleci do dziś nie udało się znaleźć odpowiedzi na wiele pytań dotyczących gospodarki starożytnego Rzymu. Czy rzymscy kupcy mieli dostęp do wiarygodnych informacji handlowych z odległych części Imperium? Jakie znaczenie miały sieci społeczne dla przepływu tych informacji i jego porządkowania? „Imperium Rzymskie jest jednym z niewielu historycznych organizmów państwowych, w przypadku których możliwe jest prześledzenie informacji na temat funkcjonowania i działania gospodarki na przestrzeni wielu wieków”, zauważa Tom Brughmans, koordynator finansowanego ze środków UE projektu SIMREC. W ramach tej inicjatywy realizowanej dzięki wsparciu z działania „Maria Skłodowska-Curie”, badaczom skupionym wokół projektu SIMREC udało się skutecznie wykorzystać symulacyjne modelowanie obliczeniowe, aby zbadać skutki integracji gospodarczej w Imperium Rzymskim.
Symulacja gospodarki Rzymu dzięki technologii
Jak twierdzi Brughmans, „zrozumienie, w jaki sposób obejmujące wiele wieków cykle rozwoju i kurczenia się gospodarki wynikały z codziennych zachowań jednostek, wymaga nowych metod i ogromnych ilości danych”. Istnieje zapotrzebowanie na komputerowe techniki symulacyjne z zakresu złożonej ekonomii, które odzwierciedlają tego rodzaju zachowania i pozwolą symulować gospodarkę rzymską. Co więcej, korzystanie z coraz lepiej dostępnych, dużych i zdigitalizowanych zbiorów otwartych danych archeologicznych, w tym ceramiki, rzeźb i inskrypcji, jest konieczne do sprawdzenia, czy warunki, wykorzystane na potrzeby modeli i teorii są zgodne z rzeczywistością i możliwe. W przypadku modelu opracowanego przez zespół badawczy zostały również przeprowadzone analizy wrażliwości, które pozwoliły na zbadanie stopnia integracji gospodarczej Rzymu. Uzyskane dzięki niemu sprawozdanie pozwoliło na stwierdzenie, że rzymscy kupcy potrzebowali dostępu do wiarygodnych informacji na temat popytu i podaży na odległych rynkach – oznacza to, że wyższy stopień integracji wydaje się prawdopodobny.
Rekonstrukcja sieci społecznych a przepływ informacji
Informacja o istnieniu opartych na pokrewieństwie sieci społecznych znanych z Palmiry – stanowiska rzymskiego na pustyni na terytorium Syrii – stanowi ważny element badań na temat wykorzystania informacji archeologicznych i historycznych do rekonstrukcji przeszłych sieci społecznych. Pomocne jest również badanie, w jaki sposób informacje mogły przepływać w takich sieciach. Takie podejście zainspiruje kolejne badania łączące artefakty kultury materialnej dostępne dzięki wykopaliskom archeologicznym oraz źródła pisane w celu rekonstrukcji starożytnych sieci społecznych. Badaczom skupionym wokół projektu udało się skutecznie uzyskać empiryczne dowody na temat sieci społecznych w przeszłości dzięki inskrypcjom i cechom materialnym rzeźb pogrzebowych z Palmiry.
Otwarty dostęp do zasobów
Jednym z ważnych celów projektu SIMREC jest utrzymywanie jego strony internetowej, na której znajdują się materiały zachęcające innych archeologów i historyków zajmujących się starożytnym Rzymem do wykorzystywania modelowania symulacyjnego. Techniki komputerowe oparte na programowaniu nie są powszechnie stosowane przez te grupy naukowców – pojawia się potrzeba wsparcia archeologów i uświadamiania im istnienia oraz możliwości tych metod obliczeniowych. W ramach projektu SIMREC zespół badaczy zaktualizował swoje praktyczne poradniki, bibliografię oraz interaktywne objaśnienia. Powstała także internetowa baza danych, która pozwoliła na gromadzenie bardzo szczegółowych danych na temat rzymskich dróg – obecnie mogą one zostać wykorzystane jako warstwa sieci transportowej w obliczeniowych modelach gospodarki rzymskiej. Ze względu na to, że trwają prace nad jej przebudową, baza jest obecnie niedostępna. Można jednak skorzystać z jej wcześniejszej wersji, gdzie można znaleźć informacje na temat celów i podejścia. Archeolodzy powinni częściej korzystać z symulacyjnego modelowania agentowego, by przedstawiać oraz weryfikować swoje teorie na temat funkcjonowania rzymskiej gospodarki w dłuższych ramach czasowych. „Powinniśmy zidentyfikować dowody archeologiczne, które pozwolą nam na rekonstrukcję sieci społecznych starożytnego Rzymu, by na tej podstawie badać ich struktury i elementy, które odróżniały je od współczesnych odpowiedników, które powstały niemal dwa millenia później”, podsumowuje Brughmans.
Słowa kluczowe
SIMREC, gospodarka Rzymu, sieci społeczne w przeszłości, modelowanie, archeologia, integracja gospodarcza
