Badanie poczucia przynależności w XVI- i XVII-wiecznej Anglii
XVI- i XVII-wieczna Anglia większości z nas kojarzy się z Henrykiem VIII i Tudorami. Był to okres rozłamu między Anglią a kontynentalną katolicką Europą oraz obrania przez Anglię innej drogi. „Na obrazach Henryk VIII jest zazwyczaj przedstawiany w określonej pozie, która przywodzi na myśl slogan «Uczyńmy Anglię znów wielką»”, zauważa koordynatorka projektu TIDE Nandini Das z Uniwersytetu Oksfordskiego w Zjednoczonym Królestwie. „Jednak gdy przyjrzymy się mu bliżej, zauważymy, że król stoi na mameluckim dywanie, a niektóre elementy jego ubioru prawdopodobnie wykonane są z importowanego aksamitu. Być może ma na sobie także perły, które prawdopodobnie pochodzą z Afryki Północnej”.
Poczucie przynależności w Anglii za czasów Tudorów
Zdaniem Das koncepcje i debaty dotyczące angielskiej tożsamości i poczucia przynależności zaczęły rozwijać się właśnie w tym czasie. „W latach 80. i 90. XVI wieku kraj zalały ogromne fale imigrantów”, wyjaśnia. „Do Anglii przybyło ponad 80 tysięcy uchodźców, którzy uciekali przede wszystkim przed prześladowaniami religijnymi w Europie kontynentalnej. Na ulicach Londynu zaczął rozbrzmiewać język niemiecki, włoski, francuski i niderlandzki”. Wydarzenia te nieuchronnie nasuwają pytania dotyczące bycia imigrantem lub obcym oraz definicji przynależności.
Wpływ migracji
Das chciała bliżej poznać ten okres migracji ludności i jego wpływ na tożsamość Anglików. Badaczka zaznacza, że był to stosunkowo trudny okres w historii Anglii, który poprzedzał utworzenie Imperium Brytyjskiego. We wspierany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN) projekt TIDE zaangażowali się różni historycy i badacze literatury. Przeanalizowano liczne materiały, takie jak dokumenty urzędowe, archiwa kościelne i przedmioty. „W tamtym czasie migracja stanowiła poważny problem”, mówi Das. „Obawiano się o lojalność nowych migrantów: czy są wierni Anglii, czy katolickiej Europie”. To odłączenie się od Europy sprawiło, że Anglia zaczęła szukać nowych rynków zbytu dla swoich produktów, takich jak wełna. „Projekt rozpoczął się w 2016 roku, kiedy w Zjednoczonym Królestwie przeprowadzono referendum w sprawie brexitu”, dodaje Das. „Myślę, że znaczenie naszych prac przekroczyło nasze pierwotne założenia”.
Rozwój tożsamości
Projektowi TIDE udało się połączyć pojęcia i terminologie, za pomocą których w tamtej epoce opisywano tożsamość. Na łamach różnych publikacji zespół chciał także opisać ewolucję tych koncepcji. „W toku projektu braliśmy pod uwagę różne perspektywy prawne, religijne i dyplomatyczne. Na przykład islam postrzegany był wówczas jako zagrożenie dla chrześcijańskiej tożsamości”, wyjaśnia Das. „Jednak w kontekście handlu religia tworzyła pomost z potęgami na Bliskim Wschodzie, co pociągało za sobą liczne korzyści”. Projekt TIDE rzucił także światło na indywidualne historie zwykłych ludzi. Przesiedleńcy, np. niewolnicy, często wymazywani są z kart historii, ponieważ ich doświadczenia nie zostały odpowiednio udokumentowane. Dzięki zaangażowaniu wielokrotnie nagradzanych pisarzy, poetów, aktorów i muzyków zespołowi projektu udało się złożyć te historie w całość i przedstawić je szerszemu gronu odbiorców. Z kolei z pomocą grantu ERBN przeznaczonego na weryfikację koncepcji projektu utworzono wyróżnioną nagrodami platformę internetową skierowaną do nauczycieli, którzy chcą zaangażować się w kwestię migracji i tożsamości.
Słowa kluczowe
TIDE, Tudor, handel, dyplomacja, migracja, Henryk VIII, uchodźcy, tożsamość
