Badanie zależności między zdrowiem serca a depresją
Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zgonów na całym świecie, a wraz z wiekiem ryzyko ich wystąpienia drastycznie rośnie. Wydaje się logiczne, że borykanie się ze złym stanem zdrowia serca może wywołać u osoby chorej depresję. Co więcej, uważa się, że choroby układu sercowo-naczyniowego i depresja są ze sobą ściśle powiązane także z tego względu, że charakteryzują się podobnymi czynnikami ryzyka, takimi jak zapalenie i stres oksydacyjny. Co prawda badania wykazały, że depresja może być czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, jednak istnieje bardzo mało badań analizujących sytuację odwrotną, odpowiadających na pytanie, czy ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia zwiększa ryzyko wystąpienia depresji. Badanie opublikowane w czasopiśmie „PLOS ONE” dowodzi teraz, że u starszych dorosłych czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego rzeczywiście wiążą się z wyższym ryzykiem depresji. Innymi słowy, osoby starsze, u których występują takie czynniki ryzyka, są bardziej narażone na depresję niż dorośli z niższym ryzykiem sercowo-naczyniowym. Poprawa zdrowia układu sercowo-naczyniowego mogłaby zatem przyczynić się do zapobiegania depresji u osób starszych. Badanie opisano w artykule zatytułowanym „Research round-up: depression” opublikowanym w sierpniowym wydaniu czasopisma „Nature”. W badaniu wykorzystano dane z trwającego sześć lat wieloośrodkowego badania klinicznego przeprowadzonego w ramach finansowanego przez UE projektu PREDIMED PLUS, którego głównym sponsorem jest Instituto Carlos III. Jest to projekt Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, która zapewniła finansowanie jego współautorowi, prof. Miguelowi Ángelowi Martínezowi-Gonzálezowi z Uniwersytetu w Nawarze w Hiszpanii. Oprócz wsparcia uzyskanego w ramach projektu PREDIMED PLUS badanie otrzymało także częściowe dofinansowanie w ramach unijnych projektów Eat2beNICE i PRIME oraz dofinansowanie od innych instytucji. Zespół starał się określić związek pomiędzy czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego a depresją u mężczyzn i kobiet z nadwagą lub otyłością w wieku odpowiednio 55–75 i 60–75 lat. W badaniu wzięło udział ponad 6 500 osób, które w momencie jego rozpoczęcia nie cierpiały na choroby układu sercowo-naczyniowego, neurologiczne ani endokrynologiczne. Uczestników podzielono na trzy grupy zależnie od ryzyka wystąpienia chorób układ sercowo-naczyniowego – niskiego, średniego i wysokiego lub bardzo wysokiego – na podstawie takich czynników jak poziom cholesterolu, ciśnienie tętnicze, poziom cukru we krwi i palenie tytoniu. Następnie przez okres dwóch lat monitorowano ich zdrowie sercowo-naczyniowe i psychiczne.
Zidentyfikowane czynniki ryzyka
W artykule w „Nature” przedstawiono następujące wyniki: „Analiza danych pozwoliła na zidentyfikowanie kilku czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, które miały wysoki wskaźnik predykcyjny dla depresji. Ogólny poziom cholesterolu wynoszący 280 lub więcej był powiązany z 31-krotnie większym ryzykiem wystąpienia tej choroby. Ponadto osoby chorujące na cukrzycę były o 39 % bardziej narażone na depresję niż osoby, które na nią nie chorują”. Autorzy badania nie mają dobrych wieści dla kobiet, w przypadku których związek między czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego a depresją był najsilniejszy. Ustalono, że w grupie wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego kobiety były „o 78 % bardziej narażone na wystąpienie depresji niż kobiety z grupy niskiego ryzyka”, czytamy w artykule. Po dwóch latach stosowania diety śródziemnomorskiej zaleconej w ramach badania uczestnicy wykazywali średnio niższy poziom depresji, przy czym największe spadki obserwowano u osób z grupy średniego i wysokiego ryzyka z wysokim poziomem cholesterolu na początku. W związku z tymi obserwacjami badacze doszli do wniosku, że obniżenie ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego może złagodzić objawy depresji u osób starszych. W maju 2022 roku współautor badania prof. Jordi Salas-Salvadó, główny koordynator i przewodniczący komitetu sterującego PREDIMED PLUS otrzymał międzynarodową nagrodę za doskonałość w dziedzinie badań naukowych przyznawaną przez International Nut and Dried Fruit Council. Prof. Salas-Salvadó kieruje projektem PREDIMED PLUS (Long-term effects of an energy-restricted Mediterranean diet on mortality and cardiovascular disease: the PREDIMED PLUS Study), a ponadto uczestniczy w projektach Eat2beNICE (Effects of Nutrition and Lifestyle on Impulsive, Compulsive, and Externalizing behaviours) i PRIME (Prevention and Remediation of Insulin Multimorbidity in Europe). Więcej informacji: strona projektu PREDIMED PLUS strona projektu Eat2beNICE strona projektu PRIME
Słowa kluczowe
PREDIMED PLUS, Eat2beNICE, PRIME, choroby układu sercowo-naczyniowego, depresja, ryzyko sercowo-naczyniowe, zdrowie psychiczne