Skip to main content
European Commission logo
polski polski
CORDIS - Wyniki badań wspieranych przez UE
CORDIS
CORDIS Web 30th anniversary CORDIS Web 30th anniversary

Understanding the Mediterranean Salinity Crisis

Article Category

Article available in the following languages:

Rozwikłanie jednej z najbardziej fascynujących tajemnic w dziedzinie nauk o Ziemi

Naukowcy zbadali wpływ olbrzymich śródziemnomorskich złóż soli między innymi na życie mikrobiologiczne pod powierzchnią ziemi i geoekonomię basenu Morza Śródziemnego.

Zmiana klimatu i środowisko icon Zmiana klimatu i środowisko
Żywność i zasoby naturalne icon Żywność i zasoby naturalne

Powstałe około 6 milionów lat temu śródziemnomorskie olbrzymie złoża soli (Mediterranean Salt Giant, MSG) należą do największych na Ziemi złóż tego minerału. Znajdują się pod dnem Morza Śródziemnego, zakopane pod kilkusetmetrową warstwą osadów morskich. Finansowany przez UE projekt SALTGIANT, którego realizacja była możliwa dzięki wsparciu ze środków działania „Maria Skłodowska-Curie”, miał na celu zbadanie powstania złóż MSG i ich implikacji dla badań podstawowych, przemysłu oraz społeczeństwa. „Aby tego dokonać, projekt zrzeszył 30 organizacji akademickich z 12 krajów w ramach sieci obejmującej ponadto 15 doktorantów”, tłumaczy Giovanni Aloisi, koordynator naukowy projektu.

Powstanie MSG i organizmy żyjące w głębokich warstwach soli

W ramach projektu dokonano licznych ważnych odkryć. Jedno z nich dotyczy radykalnej zmiany wzorców cyrkulacji oceanicznej między Oceanem Atlantyckim a Morzem Śródziemnym poprzedzającej powstanie MSG. „Wykazaliśmy także, że podczas formowania się MSG miał miejsce przynajmniej jeden duży spadek poziomu morza. W trakcie tych epizodów poziom wody w Morzu Śródziemnym był o kilkaset metrów – a być może nawet o 2 kilometry – niższy niż w oceanie światowym”, podkreśla Aloisi. Ponadto duże zasolenie masy wody w Morzu Śródziemnym podczas formowania się złoża spowodowało, że środowisko to było wolne od rozwiniętych organizmów żywych. Przy braku rozpuszczonego tlenu w słupie wody rozwijały się rozbudowane ekosystemy mikroorganizmów, wykorzystując jako źródło energii siarkowodór. „Organizmy te mogły uczestniczyć w postaniu rozległych złóż gipsu mineralnego we włoskich Apeninach, ponieważ produkują one siarczany”, dodaje Aloisi. Eksperymenty laboratoryjne przeprowadzone w projekcie z użyciem halobakterii ujawniły, w jaki sposób przystosowują się one do przetrwania podczas uwięzienia w halicie (chlorku sodu). Aloisi dodaje: „Wykazaliśmy, że halit chroni przed różnymi formami promieniowania, co jest istotne w kontekście możliwości przetrwania życia na Marsie”.

Zmniejszanie ryzyka odwiertów

Zespół SALTGIANT określił ilościowo nadciśnienie generowane przez odkładanie się soli w normalnych morskich warstwach przedsolnych. Sól charakteryzuje się bardzo szybkim osadzaniem i niską przepuszczalnością. „Gdy w seriach solonośnych powstają znaczne nadciśnienia, może to stanowić istotne zagrożenie dla prac wiertniczych związanych z poszukiwaniem węglowodorów, zarówno w postaci rozsadzania odwiertów, jak i ze względu na fakt, że formacje poddane nadciśnieniu tworzą mechanicznie słabą powierzchnię pod solą, sprzyjając deformacji soli i występowaniu podmorskich osuwisk”, wyjaśnia Aloisi. Projekt udowodnił, że nadciśnienie oszacowane dla śródziemnomorskich warstw podsolnych może wywoływać poślizg osadów. Co więcej, ciśnienie jest tak silne, że może wywoływać pęknięcie w serii solonośnej, pozwalając na ucieczkę płynów przedsolnych przez sole do plioceńsko-czwartorzędowej serii posolnej.

Historia odkrycia MSG

„Zbadaliśmy bardziej szczegółowo historię eksploracji dna morskiego od okresu bezpośrednio po II wojnie światowej w Europie, przyglądając się, jak ambicje dotyczące eksploatacji zasobów morskich przyczyniły się do naukowego poznania dna morskiego oraz tego, że zaczęło być postrzegane jako nowe głębokie terytorium”, mówi Aloisi. W związku z tym wysunięto tezę, że wiedza geologiczna dotycząca dna morskiego w coraz większym stopniu stawała się kluczowym aktywem dla rządu francuskiego, który mógł ją wykorzystać do negocjowania stosunków międzynarodowych i budowania prestiżu państwa. „Projekt nie tylko przyniósł ważne wyniki badawcze, ale także pomógł poprawić perspektywy zawodowe i szanse na zatrudnienie naukowców – wielu z nich rozpoczęło pracę naukową w sektorze akademickim i prywatnym”, dodaje na koniec Aloisi.

Słowa kluczowe

SALTGIANT, MSG, złoże soli, śródziemnomorskie olbrzymie złoża soli, basen śródziemnomorski, powstanie MSG, halobakterie, osuwiska podmorskie

Znajdź inne artykuły w tej samej dziedzinie zastosowania