Dziedzictwo naturalne i kulturowe napędem zrównoważonego rozwoju wsi
Obszary wiejskie stanowią 83 % całkowitej powierzchni UE i zamieszkuje je prawie jedna trzecia Europejczyków. Przez tysiące lat ludzie żyli w harmonii z przyrodą, co przyczyniło się do powstania wyjątkowych przykładów dziedzictwa. Obszary wiejskie muszą być chronione przed potencjalnymi zagrożeniami gospodarczymi, społecznymi i środowiskowymi, a jednocześnie rozwijać się w sposób zrównoważony.
Ośrodek rewitalizacji opartej na dziedzictwie
Zespół finansowanego przez UE projektu RURITAGE postanowił określić wyjątkowy potencjał w zakresie dziedzictwa naturalnego i kulturowego pewnych obszarów wiejskich i wykorzystać je jako napęd rewitalizacji. W tym celu konsorcjum opracowało ramy Obszarów Systemowej Innowacji: pielgrzymstwo, odporność, zrównoważona lokalna produkcja żywności, zintegrowane zarządzanie krajobrazem, migracja oraz sztuka i festiwale. W toku projektu RURITAGE wybrano 13 obszarów wiejskich pełniących rolę „Wzorów do naśladowania”, wśród których znalazła się włoska prowincja Asti, Wyszehrad na Węgrzech oraz grecka wyspa Lesbos. Stanowiły one przykłady obszarów poddanych rewitalizacji opartej na dziedzictwie naturalnym i kulturowym. Selekcji dokonano w odniesieniu do sześciu różnych Obszarów Systemowej Innowacji. Skuteczne praktyki Wzorów do naśladowania były analizowane, a następnie powielane na sześciu wybranych obszarach zwanych „Replikatorami”. Są to społeczności wiejskie, które chcą opracować własne strategie rewitalizacji opartej na dziedzictwie, ale nie dysponują odpowiednimi umiejętnościami, wiedzą i zdolnościami budowania potencjału.
Tworzenie silnych więzi w społeczności
Każdy Wzór do naśladowania i Replikator z pomocą lokalnych interesariuszy utworzył tak zwany „Ośrodek dziedzictwa wiejskiego” będący miejscem wymiany wiedzy i umiejętności. „Ośrodki stanowiły żywe laboratoria, w których lokalne zainteresowane strony i mieszkańcy wspólnie pracowali nad rozwojem nowych strategii rewitalizacji opartej na dziedzictwie dla swojego obszaru”, wyjaśnia koordynatorka projektu Simona Tondelli. Proces planowania oparty na uczestnictwie pozwolił na dostosowanie doświadczenia Wzorów do naśladowania do konkretnych potrzeb i wyzwań stojących przed Replikatorami. Te angażujące społeczność ośrodki (fizyczne i cyfrowe) pozostają aktywne także po zakończeniu projektu RURITAGE, tworząc silną sieć, która wspierać będzie dalszą rewitalizację opartą na dziedzictwie.
RURITAGE w liczbach
W projekt zaangażowało się ponad 3 440 obywateli z Ośrodków dziedzictwa wiejskiego. W jego ramach odrestaurowano lub zmodernizowano 39 budynków, poprawiono dostępność 6 obiektów i 230 km szlaków kulturowych, zmodernizowano 550 km tras rowerowych i pieszych oraz zorganizowano 66 festiwali i wystaw artystycznych. Projekt RURITAGE przyczynił się także do poprawy łączności Wi-Fi poprzez utworzenie 65 nowych hotspotów. Zorganizowano ponadto webinary, w których uczestniczyło ponad 2 680 osób. Jeśli chodzi o budżet, zespół projektu pozyskał dodatkowe 204 276 euro na plany działań dla Replikatorów oraz 1 220 000 euro na ich kontynuację po zakończeniu projektu. „RURITAGE to dynamiczny projekt powstały z myślą o naszej przeszłości, teraźniejszości i przyszłości”, podkreśla Tondelli. Aby utrzymać zrównoważony charakter projektu i zagwarantować, że jego pozytywne rezultaty zostaną dobrze wykorzystane, konsorcjum utworzyło centrum „Resources Ecosystem”. Narzędzia cyfrowe są dostępne dla wszystkich i będą nadal wspierać rewitalizację lokalnych społeczności za pomocą metodologii RURITAGE i monitorować wyniki w celu zapewnienia trwałego wzrostu.
Słowa kluczowe
RURITAGE, obszary wiejskie, rewitalizacja, dziedzictwo naturalne, dziedzictwo kulturowe, ośrodek dziedzictwa wiejskiego
