Poszukiwanie nowych produktów zdrowotnych z oliwek
Nikomu nie trzeba chyba przedstawiać walorów smakowych oliwy z oliwek, podobnie jak powszechnie znanych korzyści dla naszego zdrowia, które ma zapewniać jej spożycie. Odpowiadają za nie związki bioaktywne – naturalne substancje chemiczne występujące w roślinach, które według badań mają właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. W ramach finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu Olive-Net realizowanego dzięki wsparciu działania „Maria Skłodowska-Curie” naukowcy poszukiwali nowych związków bioaktywnych w oliwce europejskiej (O. europaea), skupiając się także na znalezieniu zastosowania odpadów środowiskowych. „Przemysł przetwórstwa oliwek odpowiada za produkcję ogromnej ilości produktów ubocznych, które są szkodliwe dla środowiska. Od wielu lat są one przedmiotem badań”, wyjaśnia Leandros Skaltsounis, profesor farmakognozji i chemii produktów naturalnych na Uniwersytecie Narodowy im. Kapodistriasa w Atenach i koordynator projektu Olive-Net. „Zarówno produkty, jak i odpady wytwarzane przez przemysł przetwórstwa oliwek zawierają znaczne ilości cennych substancji”, dodaje badacz Celem projektu Olive-Net było wykorzystanie tych zróżnicowanych surowców do opracowania nowych aktywnych składników dla przemysłów farmaceutycznego, nutraceutycznego i kosmetycznego. Zespół skorzystał z najnowszych osiągnięć w dziedzinie chemii i biologii produktów naturalnych, aby dopracować istniejące związki występujące w roślinie O. europaea i uzyskać nowe produkty. „Dzięki uzyskanym rezultatom widzimy niezwykły potencjał tych substancji. Co więcej, udało nam się zagospodarować odpady, które stanowią poważny problem dla środowiska”, wyjaśnia Skaltsounis.
Zaawansowane techniki analityczne
Próbki rośliny O. europaea, a w szczególności oliwa z oliwek, jadalne owoce, ścieki z tłoczni, liście i wytłoczyny zostały zebrane w różnych lokalizacjach na terenie Algierii, Grecji i Maroko. Badacze skupieni wokół projektu Olive-Net zastosowali szereg innowacyjnych technik ekstrakcji w celu uzyskania substancji chemicznych z próbek. Jedną z nich była ekstrakcja wspomagana mikrofalami, która wykorzystuje energię fal mikrofalowych do wyodrębniania związków bioaktywnych z macierzy próbki do rozpuszczalnika. Kolejną była chromatografia adsorpcyjna z wykorzystaniem żywicy, która pozwoliła na oddzielenie cząsteczek na podstawie ich właściwości. Zastosowane metody ekstrakcji zostały połączone z zaawansowanymi technikami analitycznymi, takimi jak chromatografia cieczowa i spektrometria masowa wysokiej rozdzielczości, czyli HRLC-MS, które pozwoliły na oddzielenie związków docelowych oraz ich wykrywanie na podstawie masy. Naukowcy wykorzystali również jądrowy rezonans magnetyczny, czyli technikę wykorzystującą pole magnetyczne do badania struktury związków chemicznych. „Dzięki połączeniu nowatorskich technik badaliśmy surowce w sposób kompleksowy, przyglądając im się z wielu perspektyw, aby zidentyfikować i wyróżnić naturalne bioaktywne związki”, dodaje Skaltsounis.
Nowe ekstrakty i nowa wiedza
Dzięki zróżnicowanym technikom wykorzystanym w celu analizy próbek zespołowi projektu Olive-Net udało się uzyskać szereg obiecujących rezultatów. „Kluczem było scharakteryzowanie nowych substancji chemicznych uzyskanych z oliwek śródziemnomorskich oraz odpadów powstałych w związku z ich przetwarzaniem, a także poszerzanie wiedzy na temat ich korzystnego wpływu na zdrowie, zwłaszcza zwalczanie stanów zapalnych oraz spowalnianie procesów starzenia się”, mówi Skaltsounis. Analizując materiały pochodzące z drzewa oliwnego, badacze odkryli szeroki zakres biofenoli – zróżnicowanych związków bioaktywnych. Zespół opracował nowatorskie ekstrakty naturalne i uzyskał nowe związki syntetyczne. „Partnerzy projektu mają nadzieję, że dzięki nowym źródłom finansowania będzie możliwe dokładniejsze zbadanie wybranych związków i ekstraktów, a także przeprowadzenie ich oceny biologicznej”, zauważa Skaltsounis.
Symbol jedności
Drzewo oliwne ma kluczowe znaczenie dla europejskiego rolnictwa i jest wspólnym elementem kultury krajów basenu Morza Śródziemnego. Projekt promował wymianę wiedzy między krajami partnerskimi. Jak uważa koordynator: „Niezwykle ważny jest fakt, że partnerzy z różnych państw członkowskich UE – Austrii, Francji, Niemiec, Grecji, Hiszpanii, Włoch, a także Algierii, Maroka i Tajlandii postanowili pracować razem w ramach wspólnego konsorcjum, by wspólnie badać wyjątkowe możliwości drzewa oliwnego”.
Słowa kluczowe
Olive-Net, oliwa, produkty, odpady, bioaktywne, związki, ekstrakcja, analiza