Rozszerzanie i wzmacnianie inicjatyw w zakresie energii odnawialnej w Afryce
W ramach wspólnej strategii Afryka-UE dialog w sprawie polityk na wysokim szczeblu (HLPD) Unia Afrykańska (UA) – UE dotyczący nauki, technologii i innowacji ustanawia długoterminowe priorytety dla polityki badań i innowacji. Zmiany klimatyczne i zrównoważony rozwój energetyki są najważniejszymi obszarami zainteresowania. Jedną z inicjatyw HLPD jest wspólnie finansowane partnerstwo UA-UE w zakresie badań i innowacji (R&I) dotyczące zmian klimatu i zrównoważonej energetyki. Sztandarowy projekt LEAP-RE(odnośnik otworzy się w nowym oknie) dotyczący energii promuje ekosystemy współpracy poprzez wspólne nabory wniosków o finansowanie, partnerstwa instytucjonalne, wymianę partnerską (peer-to-peer), działania w zakresie budowania potencjału, fora dla zainteresowanych stron oraz internetową platformę wymiany wiedzy(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Ponadto dyplomacja naukowa łączy LEAP-RE z inicjatywą Mission 300(odnośnik otworzy się w nowym oknie), której celem jest zapewnienie elektryczności 300 milionom mieszkańców Afryki do 2030 roku.
Wzmocnienie wpływu w ramach priorytetowych tematów
„Projekt LEAP-RE ustanowił międzykontynentalny mechanizm współfinansowania, za pośrednictwem którego afrykańskie i europejskie organizacje finansujące ustalają wspólne priorytety i finansują projekty badawczo-rozwojowe, które koncentrują się na osiąganiu celów przynoszących obopólne korzyści” — wyjaśnia Léonard Lévêque z LGI Sustainable Innovation(odnośnik otworzy się w nowym oknie) we Francji, koordynatora projektu LEAP-RE. Inicjatywa ta ma na celu zmniejszenie fragmentacji poprzez zebranie w jednym miejscu różnych zainteresowanych stron, w tym naukowców, instytucji akademickich, agencji finansujących i inwestorów, decydentów politycznych, sektora prywatnego oraz społeczności lokalnych. Projekt obejmuje siedem priorytetowych tematów. Obejmują one ocenę odnawialnych źródeł energii (OZE) i integrację OZE w scenariuszach zrównoważonej energii, a także zarządzanie wycofaniem z użycia i drugim okresem eksploatacji oraz wpływ komponentów systemu OZE na środowisko. Uwzględniono również inteligentne systemy autonomiczne i inteligentne systemy sieciowe do zastosowań wyspowych. Tematami finansowania są także procesy i urządzenia do zastosowań produkcyjnych (rolnictwo, mobilność i przemysł) oraz innowacyjne rozwiązania do priorytetowych zastosowań domowych (czyste gotowanie i łańcuch chłodniczy). Wreszcie, w 2025 r. zostały one uzupełnione o wytwarzanie i wykorzystanie zielonego wodoru.
Projekty i programy pilotażowe zgodne z metodą partycypacyjną
W czasie trwania projektu sfinansowano 31 projektów(odnośnik otworzy się w nowym oknie). W 2025 r. uruchomiono dodatkowy nabór wniosków, a kolejny planowany jest na 2026 r. „Projekty te reprezentują innowacje technologiczne na wczesnym etapie i rozwiązania przedkomercyjne o dużym potencjale skalowania i wdrożenia rynkowego” — zauważa Lévêque. Na przykład projekt SolChargE opracowuje modułowe, mobilne rozwiązanie do ładowania słonecznego dla społeczności niepodłączonych do sieci. Można je dostosować do zastosowań stacjonarnych, mobilnych i pojazdów elektrycznych, dzięki czemu wspiera czystą mobilność i zmniejsza zależność od paliw kopalnych. „Poprzez podejście partycypacyjne i integracyjne finansowane projekty prowadzą również pilotażowe rozwiązania w zakresie energii odnawialnej z lokalnymi społecznościami, aby zaspokoić ich potrzeby i priorytety, mając na celu wspieranie rozwoju społeczno-gospodarczego i poprawę jakości życia” — dodaje Tinyiko Ntshongwana z Departamentu Nauki, Technologii i Innowacji(odnośnik otworzy się w nowym oknie) Republiki Południowej Afryki. Przykładowo projekt Geothermal Village wprowadza autonomiczne systemy energii geotermalnej dla niepodłączonych do sieci społeczności w Afryce Wschodniej, czerpiąc z niewykorzystanych zasobów geotermalnych tego regionu.
Praca zespołowa i szkolenia zapewniają zaangażowanie i zrównoważony rozwój
Projekt LEAP-RE ułatwia transfer technologii i dzielenie się wiedzą poprzez partnerstwa instytucjonalne, zasięg naukowy, wymianę partnerską (peer-to-peer) i tworzenie klastrów. Jak zauważa Lévêque: „Projekt skupia się także na budowaniu lokalnego potencjału, aby zagwarantować, że wyszkolona młodzież i członkowie społeczności są w stanie zapewnić konserwację systemów i rozszerzać je, co promuje długoterminową niezależność energetyczną i rozwój gospodarczy”. Szkoły LEAP-RE RESchools zapewniają szkolenia techniczne i budowanie potencjału dla naukowców i studentów, a partnerstwa instytucjonalne wzmacniają długoterminową współpracę między instytucjami afrykańskimi i europejskimi. Zgodnie z zasadą strategii Global Gateway(odnośnik otworzy się w nowym oknie) Komisji Europejskiej dotyczącą równoprawnych partnerstw, projekt LEAP-RE priorytetowo traktuje współpracę, wzajemność, wspólne podejmowanie decyzji oraz wspólne zobowiązania strategiczne i finansowe między partnerami afrykańskimi i europejskimi. Taka praca zespołowa przynosi owoce, łącząc najlepsze europejskie i afrykańskie innowacje w celu przeciwdziałania zmianom klimatycznym i zrównoważonej energetyce w Afryce w perspektywie długoterminowej.
Słowa kluczowe
LEAP-RE, Afryka, zrównoważona energia, zmiany klimatu, geotermia, systemy wyspowe, OZE, zielony wodór, odnawialne źródła energii, ładowanie słoneczne