Korzystanie z narzędzi ery technologii do opowiadania historii z epoki kamienia łupanego
A gdyby można badać tajemnice przeszłości za pomocą technologii przyszłości? Zadania tego podjął się zespół finansowanego przez UE projektu ChemArch(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Stawiając sobie za cel lepsze zrozumienie przeszłości, wykorzystał on najnowocześniejsze metody chemiczne i molekularne, aby poprawić reprezentację tysięcy prehistorycznych artefaktów z różnych części Europy. „Narzędzia z kości, ceramika i drewniane artefakty sprzed tysięcy lat są dla nas łącznikiem ze wspólnym dziedzictwem kulturowym”, wyjaśnia Oliver Craig, badacz pracujący na Uniwersytecie w Yorku(odnośnik otworzy się w nowym oknie) będącym partnerem koordynującym projekt. „Wykorzystując nowatorską analizę naukową, staraliśmy się pokazać te powiązania w sposób, który jeszcze kilka lat temu był nie do pomyślenia”. Projekt otrzymał wsparcie z działania „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie).
Badanie artefaktów codziennego użytku
Koncentrując się na artefaktach codziennego użytku, takich jak ceramika, naczynia i żywność, zespół wykorzystał nowe narzędzia molekularne i dane, aby pomóc opowiedzieć historię tego, jak wyglądało życie Europejczyków z epoki kamienia. W ramach projektu naukowcy zbadali drewniane artefakty w prehistorycznych zespołach archeologicznych, odzyskali białka z prehistorycznej ceramiki przy użyciu metod immunologicznych i proteomicznych oraz uzyskali wgląd w neolityczne narzędzia łowieckie, badając DNA znalezione w gumie przylegającej do ich powierzchni. „Możliwość odczytania DNA z artefaktów daje nam bezpośredni wgląd w ludzi, którzy z nich korzystali, natomiast wysokiej rozdzielczości identyfikacja szczątków żywności związanych z artefaktami zapewnia wgląd w przeszłe praktyki gospodarcze i kulinarne”, mówi Craig. Naukowcy prześledzili także przetwarzanie zbóż w neolitycznej ceramice, przeprowadzili analizę chemiczną kamiennych technik gotowania, zbadali pozostałości artefaktów związanych z ucztowaniem oraz przeanalizowali genetyczne i chemiczne dowody na produkcję wina. Przedmiotem badań stała się nawet prehistoryczna guma do żucia. „Badania te zaczynają stawiać pod znakiem zapytania naszą wiedzę na temat tego, w jaki sposób prehistoryczne techniki były wykorzystywane w codziennych czynnościach, takich jak gotowanie, produkcja i naprawy”, dodaje Craig.
Szkolenie nowego pokolenia naukowców
Oprócz samych badań ważnym elementem projektu było opracowanie standardowych wytycznych dotyczących pobierania próbek artefaktów do analizy chemicznej. Wytyczne te są dostępne na stronie internetowej projektu(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Ale być może najważniejszym rezultatem projektu jest przeszkolenie samych badaczy. W projekcie wzięło udział 15 doktorantów z różnych części Europy, którzy mieli okazję zdobyć praktyczne doświadczenie w dziedzinie chemii archeologicznej i archeologii biomolekularnej. „Nasz zespół naukowców na początku kariery nie tylko skorzysta z nowo nabytych umiejętności badawczych, ale także będzie w stanie wykorzystać międzynarodową sieć współpracy powstałą podczas projektu, po tym jak rozpoczną karierę w sektorze akademickim lub konserwacji zabytków”, dodaje Craig.
