Długofalowy wpływ mediów na opinię publiczną
Opinia publiczna jest w dużej mierze zależna od tego, jak obywatele postrzegają wyzwania społeczne. Ponieważ nasze postrzeganie świata często kształtowane jest przez to, co codziennie czytamy bądź oglądamy w wiadomościach, media odgrywają fundamentalną rolę zarówno w demokracji, jak i odpowiedzialności politycznej. „Dzisiejsza debata dotycząca społecznego (błędnego) postrzegania, polaryzacji i mediów społecznościowych wskazuje na stałe zainteresowanie związkiem między środowiskiem medialnym a światopoglądem obywateli”, mówi Adam Shehata(odnośnik otworzy się w nowym oknie), starszy wykładowca na Wydziale Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji(odnośnik otworzy się w nowym oknie) Uniwersytetu w Göteborgu. Ale czy ten związek jest długotrwały, czy może jednak przejściowy i krótkotrwały? Pomocą w odpowiedzi na to pytanie jest finansowany ze środków Unii Europejskiej projekt VARME(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Z szeroko zakrojonych badań dowiadujemy się, że przekaz medialny wpływa na to, jak obywatele postrzegają otaczający ich świat, ale mniej wiemy o dynamice i różnorodności tych oddziaływań w dłuższej perspektywie czasowej”, dodaje Shehata, który pełnił rolę kierownika projektu.
Nowe podejścia do badania długofalowego wpływu mediów
Korzystając z badań podłużnych – w tym długoterminowych badań panelowych, badań dotyczących konkretnych wydarzeń, grup dyskusyjnych i eksperymentów – zespół projektu sprawdził, w jaki sposób relacje medialne i sposób wykorzystanie wiadomości wpływają na światopogląd obywateli w czasie. Ponadto przyjrzał się bliżej innym czynnikom, które warunkują tę dynamikę. „Projekt VARME oferuje nowe teoretyczne i konceptualne ramy umożliwiające zrozumienie długofalowego wpływu mediów, a także zapewnia metody statystyczne do zmierzenia tego wpływu”, wyjaśnia Shehata.
Empiryczne dowody na trwałe skutki wiadomości
Opierając się na tych podejściach, uczeni wyjaśnili, w jaki sposób relacje medialne i korzystanie z mediów mogą powodować utrzymywanie się i wzmacnianie określonych przekonań przez dłuższy czas. „Kiedy obywatele czytają, słyszą lub oglądają konkretne wiadomości, tworzą w głowie model sytuacyjny dla tej konkretnej historii, a także mapę mentalną tego, jak dana historia wpisuje się w szerszy obraz wydarzeń”, zauważa Shehata. Jednak należy zaznaczyć, że wpływ pojedynczych wiadomości zazwyczaj szybko się rozprasza, w związku z czym ludzie szybko zapominają o tym, co niedawno przeczytali lub usłyszeli. To, czy dana narracja ma trwały wpływ, zależy od trzech grup czynników: czynników związanych z treścią na poziomie wiadomości, czynników związanych z odbiorcą na poziomie indywidualnym oraz czynników związanych z kontekstem otaczających sytuację, w której pojawiła się dana wiadomość. „Znaczenie ma nie tylko, w jaki sposób wiadomości są przedstawiane, ale także warunki, w jakich jednostki konsumują wiadomość i omawiają odebrane informacje z innymi osobami w ramach swoich sieci społecznościowych”, zauważa Shehata. Więcej informacji na temat tych czynników można znaleźć na łamach tego artykułu(odnośnik otworzy się w nowym oknie).
Fundament pod przyszłe badania
Chociaż wyniki empiryczne uzyskane w ramach projektu są ważne, jego największym osiągnięciem będą teoretyczne i metodologiczne podejścia do analizy długofalowego wpływu mediów na opinię publiczną. „Dzięki opracowaniu teorii i metod, które wykraczają poza krótkoterminowe skutki, przygotowaliśmy grunt pod badanie bardziej złożonego wpływu mediów na społeczeństwo, na którym będą się mogli oprzeć inni naukowcy w przyszłości”, podsumowuje Shehata. Już teraz Shehata wykorzystuje wspomniane metody do kontynuowania badań dotyczących roli mediów i komunikacji w kształtowaniu opinii publicznej. Na realizację projektu VARME uczeni otrzymali finansowanie z Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie).
