Walka z nierównościami zaczyna się od wczesnej edukacji
Czy wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem (ang. early childhood education and care, ECEC) może wspierać rozwój dzieci znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społeczno-ekonomicznej? Na powyższe pytanie stara się odpowiedzieć zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu EQOP(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Dzieci mogą ponosić konsekwencje nierówności społecznych przez całe swoje życie, zaś ECEC jawi się jako jedna z najbardziej obiecujących metod łagodzenia tego pogłębiającego się problemu”, mówi Henrik Daae Zachrisson(odnośnik otworzy się w nowym oknie), profesor Uniwersytetu w Oslo(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i główny badacz projektu. „Sprawdzenie, czy założenie to jest zasadne, ma bezpośredni wpływ na priorytety polityczne”.
Nierówności społeczno-ekonomiczne jako luki w możliwościach
Celem tego projektu, korzystającego ze wsparcia Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (ERBN), było zidentyfikowanie przyczyn leżących u podstaw nierówności społecznych pod względem języka, rozwoju społecznego i emocjonalnego oraz osiągnięć szkolnych. W związku z tym naukowcy postanowili przyjąć podejście łączące dane z wielu różnych badań i rejestrów, aby uzyskać szczegółowy obraz rozwoju poszczególnych dzieci. Z jednej strony, analiza ta pokazała, że w Norwegii mamy da czynienia z powiększającą się z czasem luką w osiągnięciach w zależności od dochodów, jednak z drugiej strony stwierdzono też, że wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem ma korzystny długofalowy wpływ (do 14 roku życia) na poziom osiągnięć dzieci. „Udało nam się w sposób empiryczny wykazać, że nierówności społeczno-ekonomiczne widoczne w osiągnięciach szkolnych stanowią luki w możliwościach, zaś holistyczne podejście do edukacji dzieci w różnym wieku i w różnych instytucjach jest najbardziej obiecującą drogą do zmniejszenia nierówności pod względem możliwości życiowych”, wyjaśnia Zachrisson.
Bezpośredni wpływ badań na politykę krajową i międzynarodową
Już teraz naukowcy mogą się pochwalić, że ich odkrycia wpłynęły na politykę – zarówno w Norwegii, jak i poza jej granicami. Jako bezpośredni skutek ich prac, Zachrisson został powołany przez norweski rząd na członka grupy eksperckiej ds. ubóstwa dzieci. Ponadto uczony zdał relację norweskiemu ministrowi edukacji z badań prowadzonych w ramach projektu. W 2025 roku Zachrisson zwrócił się do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w sprawie polityki dotyczącej ECEC), a także był gościem podcastu OECD „Top Class” dotyczącego edukacji(odnośnik otworzy się w nowym oknie).
Interdyscyplinarne podejście do nierówności społecznych w nauce i rozwoju
Zachrisson uważa, że sukces projektu zawdzięcza bezpośrednio swojej interdyscyplinarnej grupie badawczej, która zrzesza ekspertów z wielu dziedzin, takich jak psychologia, edukacja, socjologia, ekonomia i genetyka ilościowa. „Projekt EQOP jest dowodem na to, że aby pchnąć naprzód badania w niezwykle złożonym obszarze, jakim są nierówności społeczne w nauce i rozwoju, niezbędny jest prawdziwie interdyscyplinarny zespół”, podsumowuje. Mimo że projekt dobiegł już końca, grupa badawcza kontynuuje współpracę, a niektórzy z jej członków otrzymali granty ERBN dla początkujących naukowców(odnośnik otworzy się w nowym oknie), jak również różne granty krajowe. Sam Zachrisson zamierza ubiegać się o grant ERBN dla doświadczonych naukowców(odnośnik otworzy się w nowym oknie), aby rozszerzyć zakres swoich badań o możliwości edukacyjne w różnych grupach wiekowych i dziedzinach.