Dlaczego nie cały plastik nadaje się do recyklingu?
Płuczesz pojemnik po jogurcie, wrzucasz go do kosza na śmieci i czujesz się z tym dobrze. Ale potem się wahasz: co z tą plastikową tacką, na której były twoje owoce? Albo z folią bąbelkową z twojego ostatniego zamówienia online? Co ma znaczenie, jeśli chodzi o odpady? „Większość tworzyw sztucznych można przetopić i nadać im nowy kształt, tak jak kostki lodu można zamienić w wodę i z powrotem” — wyjaśnia Moretto, inżynier chemik z Francuskiej Komisji ds. Energii Alternatywnych i Energii Atomowej (CEA). „Inne są zaprojektowane tak, aby były wytrzymałe i odporne na ciepło — mają świetne właściwości pod względem trwałości, ale fatalne pod względem możliwości recyklingu”. Szczególnie problematyczne są wielowarstwowe opakowania do żywności, na przykład te stosowane w kubkach do kawy. Składają się z różnych sklejonych ze sobą folii plastikowych, co sprawia, że ich oddzielenie w celu recyklingu jest praktycznie niemożliwe. Chociaż teoretycznie większość tworzyw sztucznych wykorzystywanych w opakowaniach, z którymi stykają się ludzie, nadaje się do recyklingu, recyklingowi podlega w rzeczywistości jedynie około 10%. Umieszczenie ich we właściwym pojemniku to tylko część równania — zanieczyszczenia oraz późniejsze gromadzenie i sortowanie — wszystko to utrudnia sprawę. Podobnie jak koszty — prawdą pozostaje, że produkcja nowego plastiku jest często tańsza niż ponowne wykorzystanie starego. Płuczesz pojemnik po jogurcie, wrzucasz go do kosza na śmieci i czujesz się z tym dobrze. Ale potem się wahasz: co z tą plastikową tacką, na której były twoje owoce? Albo z folią bąbelkową z twojego ostatniego zamówienia online? Co ma znaczenie, jeśli chodzi o odpady? „Większość tworzyw sztucznych można przetopić i nadać im nowy kształt, tak jak kostki lodu można zamienić w wodę i z powrotem” — wyjaśnia Moretto, inżynier chemik z Francuskiej Komisji ds. Energii Alternatywnych i Energii Atomowej (CEA). „Inne są zaprojektowane tak, aby były wytrzymałe i odporne na ciepło — mają świetne właściwości pod względem trwałości, ale fatalne pod względem możliwości recyklingu”. Szczególnie problematyczne są wielowarstwowe opakowania do żywności, na przykład te stosowane w kubkach do kawy. Składają się z różnych sklejonych ze sobą folii plastikowych, co sprawia, że ich oddzielenie w celu recyklingu jest praktycznie niemożliwe. Chociaż teoretycznie większość tworzyw sztucznych wykorzystywanych w opakowaniach, z którymi stykają się ludzie, nadaje się do recyklingu, recyklingowi podlega w rzeczywistości jedynie około 10%. Umieszczenie ich we właściwym pojemniku to tylko część równania — zanieczyszczenia oraz późniejsze gromadzenie i sortowanie — wszystko to utrudnia sprawę. Podobnie jak koszty — prawdą pozostaje, że produkcja nowego plastiku jest często tańsza niż ponowne wykorzystanie starego.
Wymyślanie plastiku od nowa
Moretto i jego współpracownicy z finansowanego ze środków UE projektu SURPASS pracują nad sposobami tworzenia bezpiecznych, zrównoważonych i nadających się do recyklingu już w fazie projektowania (SSRbD) tworzyw sztucznych. Jednym z rozwiązań są folie wielowarstwowe (MNL), które ograniczają konieczność stosowania dodatków służących do łączenia ze sobą różnych rodzajów tworzyw sztucznych i umożliwiają łatwe oddzielanie laminowanych tworzyw sztucznych. Zespół zajął się również dekontaminacją zużytych opakowań plastikowych, tak aby można je było bezpiecznie poddać recyklingowi i nadać im nowe życie — to kluczowy krok w kierunku prawdziwej gospodarki o obiegu zamkniętym. Kolejnym obszarem zainteresowania są wytrzymałe materiały poliuretanowe stosowane w izolacji budynków i ramach okiennych. Nadając tym materiałom właściwości zbliżone do witrimerów (co oznacza, że ich wiązania można rozbijać i odtwarzać), zespołowi udało się stworzyć żywice, które można poddawać ponownemu przetwarzaniu tak, jak tradycyjne tworzywa sztuczne nadające się do recyklingu. Ale coś za coś. „Dodanie możliwości recyklingu może nieznacznie obniżyć wydajność” — mówi Moretto. „Wyzwaniem jest znalezienie idealnego kompromisu, w którym materiały będą nadal wystarczająco wytrzymałe, aby mogły spełniać swoje zadanie”.
Budowanie w lepszy sposób
Pierwszym sektorem, który skorzysta z tych nowatorskich tworzyw sztucznych, będzie sektor budowlany, a nadające się do recyklingu ramy okienne już wkrótce trafią na rynek. Zastosowania związane z pakowaniem i transportem są kolejne na liście. Ale na projekcie SURPASS to się nie kończy. Zespół pracuje już nad nowym projektem PLANETS, który ma skupić się na bardziej zrównoważonych dodatkach do tworzyw sztucznych. Dzięki temu w przyszłości możesz mieć pewność, że wrzucanie opakowania po jogurcie do zielonego pojemnika na śmieci naprawdę „robi różnicę”. Kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej o badaniach SURPASS: Rozwiązywanie problemu odpadów z tworzyw sztucznych dzięki materiałom nowej generacji