Przyspieszenie agroekologicznej transformacji dzięki żywym laboratoriom
Produkcja żywności i praktyki użytkowania gruntów stosowane w Europie zapewniają bezpieczeństwo żywnościowe, jednak wiąże się to z wysoką ceną - sektor rolnictwa jest odpowiedzialny za przeszło 10 % ogółu emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Aby europejskie rolnictwo było w stanie dostosować się do czynników takich jak zmiana klimatu, zanik różnorodności biologicznej oraz wyczerpywanie się zasobów gleby i wody, konieczne jest poszukiwanie alternatyw dla modelu intensywnych upraw uzależnionych od nawozów”, wyjaśnia Ulrike Ziegler, pracownica naukowa Projektträger Jülich(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (PTJ). „Zapewnia to agroekologia”. Tego rodzaju przełom w nauce, polityce i praktyce rolniczej wymaga konieczności zapewnienia ciągłego i niezawodnego zaopatrzenia w żywność rosnącej liczby ludności Europy, a wręcz całego świata. Państwa członkowskie, regiony i kraje stowarzyszone połączyły siły z organizacjami badawczymi i Komisją Europejską, aby zrealizować te ambicje w ramach partnerstwa AGROECOLOGY(odnośnik otworzy się w nowym oknie), które koordynuje niemiecka organizacja PTJ pod kierunkiem Ziegler we współpracy z francuską ANR(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Zdaniem uczestników współpraca potrwa 7–10 lat, a szacunkowy całkowity budżet projektu wyniesie 300 milionów euro, z czego połowę pokryje UE. W inicjatywie bierze udział 74 partnerów z 26 państw i regionów. Wpisująca się w założenia Europejskiego Zielonego Ładu(odnośnik otworzy się w nowym oknie) inicjatywa AGROECOLOGY skupia się na tworzeniu wydajnych i opłacalnych systemów rolniczych, które będą charakteryzowały się odpornością i przystosowaniem do lokalizacji, jednocześnie będąc przyjaznymi dla klimatu, środowiska, ekosystemu, różnorodności biologicznej i ludzi. „To pierwsza kompleksowa próba monitorowania przemian agroekologicznych w wymiarze środowiskowym, społecznym, gospodarczym i zarządzania na terenie Europy, skupiająca się na różnych skalach działań, w ramach której interesariusze opracowują innowacyjne narzędzia i nowe podejścia”, zauważa Ziegler.
Budowanie fundamentów praktyk opartych na danych
W sytuacji rosnącej wrażliwości rolnictwa na skutki zmiany klimatu, sektor stawia czoła coraz większej uwadze społeczeństwa i mediów dotyczącej śladu węglowego. Co więcej, sektor rolniczy charakteryzują znaczne dysproporcje. Stosowane rozwiązania oraz ich oddziaływanie zależą od kontekstu i różnią się w zależności od gospodarstwa i regionu. W związku z tym kluczowym celem inicjatywy jest monitorowanie realizacji i skutków wdrożenia gospodarki agroekologicznej, aby zapewnić zrównoważony rozwój gospodarczy, środowiskowy i społeczny oraz równość. „Stosując techniki partycypacyjne wskazujemy kluczowe wymiary oraz ustalamy najważniejsze wskaźniki do monitorowania. Wybieramy dane, skale i metody, które musimy wykorzystać w tym celu, a także wskazujemy kluczowych interesariuszy. To wszystko pomaga zbudować spójne i zarazem elastyczne fundamenty strategii i praktyk opartych na danych”, wyjaśnia Ziegler.
Współtworzenie transformacji rolnictwa
Zespół inicjatywy AGROECOLOGY buduje również sieć żywych laboratoriów agroekologicznych i infrastruktur badawczych, aby wspierać współpracę i wymianę wiedzy między członkami sieci. Sieć, w skład której wchodzi obecnie 55 członków z 16 państw europejskich, zajmuje się określaniem konkretnych potrzeb w zakresie wsparcia dla efektywnych, współtworzonych na miejscu innowacji oraz produkcji i udostępniania wiedzy. W ramach partnerstwa planowanych jest łącznie nawet siedem międzynarodowych współfinansowanych zaproszeń do składania wniosków w celu sprostania różnym wyzwaniom. Obecnie zespoły realizują pierwsze 19 dofinansowanych projektów obejmujących działania w zakresie rolnictwa konwencjonalnego i ekologicznego(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Oparte na Strategicznym Programie Badań i Innowacji(odnośnik otworzy się w nowym oknie) konkursy będą wystarczająco elastyczne, by uwzględniać zmieniające się potrzeby i wyzwania dotyczące inicjatywy. „Poszczególne państwa, regiony oraz nasz zespół zajmujący się określaniem zakresów prac będą stale współpracować w celu zapewnienia realizacji niezbędnych badań naukowych i innowacji w różnych skalach, aby umożliwić transformację agroekologiczną. Realizowane w ramach inicjatywy badania nad agroekologią przyniosą korzyści rolnictwu ekologicznemu i pomogą sprostać jego wyzwaniom”, dodaje Ziegler. Zespół inicjatywy ustanowił coroczny Panel Ekspertów ds. Transformacji Agroekologicznej (EPAT) skupiający naukowców, decydentów i innych interesariuszy. Celem tej inicjatywy jest dyskusja na temat wpływu ustaleń inicjatywy AGROECOLOGY na strategie w oparciu o działania krajowych projektów lustrzanych i sieci CORE Organic Network(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Zespół projektu AGROECOLOGY opracuje także szkolenia dla naukowców i przedstawicieli administracji, które mają na celu zapewnienie wsparcia naukowego decydentom, a także tworzenie wytycznych prezentujących najskuteczniejsze interwencje krajowe i regionalne oraz identyfikację czynników umożliwiających i utrudniających zarządzanie transformacją przez społeczności lokalne.