Co nowego w projekcie CHARTER: Przystosowania do zmiennych warunków w Arktyce
W 2020 roku 21 instytucji badawczych korzystających ze wsparcia projektu CHARTER(odnośnik otworzy się w nowym oknie), finansowanego ze środków Unii Europejskiej, podjęło próbę lepszego zrozumienia procesów związanych z szybką zmianą klimatu i sposobów użytkowania gruntów w europejskiej części Arktyki. Badacze przyglądali się zmianom dotyczącym użytkowania gruntów, różnorodności biologicznej, pokrywy śnieżnej i lodowej oraz wiecznej zmarzliny, a także ich wpływowi na klimat Arktyki i systemy społeczno-ekologiczne. Pomimo zakończenia prac w ramach projektu w styczniu 2025 roku, zespół CHARTER kontynuuje współpracę w ramach sieci oraz nieustannie rozpowszechnia swoje osiągnięcia poprzez prezentacje w ramach wydarzeń oraz w mediach.
Dane i narzędzia umożliwiają badanie przyszłości Arktyki
Badacze wykorzystali zarówno naturalne ślady, takie jak osady torfu, a także techniki teledekcji, dane gromadzone przez drony i satelity i sztuczną inteligencję, aby badać zmiany różnorodności biologicznej na przestrzeni tysiącleci. Bruce Forbes, wykładowca i badacz na Uniwersytecie Laponii, który pełnił rolę koordynatora projektu CHARTER, opowiadał o narzędziach analitycznych i zbiorach danych w czerwcu 2025 roku podczas Unijnego Forum Arktycznego odbywającego się w Finlandii. Jego popularny referat podsumował osiągnięcia projektu i wnioski dla decydentów i młodzieży zamieszkującej tereny Arktyki. Badacz omówił również badania projektu dotyczące sposobu, w jaki różnorodność biologiczna Arktyki reaguje na wypas dużych zwierząt roślinożernych, w tym reniferów, w skali lokalnej i regionalnej. W artykule na temat kluczowego osiągnięcia projektu opublikowanym Forbesa we współpracy z badaczką Sirpą Rasmus, również z Uniwersytetu Laponii, czytamy: „Zespół projektu CHARTER opracował pierwszą w historii kompleksową bazę danych Holocene Arctic Biodiversity Indicators Database(odnośnik otworzy się w nowym oknie), która będzie funkcjonowała jeszcze długo po zakończeniu projektu”. Obejmująca ponad 1000 lokalizacji baza gromadzi dane dowodzące, jak arktyczne rośliny i zwierzęta zmieniają się w czasie. Zawiera także informacje zgromadzone w ramach wielu badań dotyczących zmian zachodzących w środowiskach lądowych i słodkowodnych Arktyki. Zespół projektu CHARTER dowiódł istotnego pozytywnego wpływu reniferów na strukturę i funkcjonowanie ekosystemów. Poczynił również istotne postępy w wykorzystaniu modelowania klimatu, aby lepiej badać obawy dotyczące społeczności oraz ich źródeł utrzymania. Wiedza powstawała we współpracy z hodowcami reniferów, co wymagało nawiązania kontaktów z lokalnymi praktykami i badaczami. „Zaufanie, jasna komunikacja i harmonogram działań okazały się kluczem do sukcesu”, zauważają Forbes i Rasmus. Rezultaty projektu obalają powszechne przekonanie o nadmiernie dużej populacji reniferów w północnej części Półwyspu Fennoskandzkiego. Potwierdzają również, że znajomość historii jest kluczem do zrozumienia ekosystemów na północy i wskazują, że zmian w zakresie różnorodności biologicznej nie można analizować bez zrozumienia zmian w użytkowaniu gruntów w regionie. „Ponadto społeczności lokalne i tradycyjne źródła utrzymania nie powinny być postrzegane wyłącznie jako ofiary zmian”, zauważają badacze i dodają, że „należy raczej zauważyć, że uczestniczą w kształtowaniu ekosystemów”. Zespół projektu CHARTER potwierdził znaczenie planowania użytkowania gruntów, biorąc pod uwagę szybkie i wzajemnie powiązane zmiany społeczno-środowiskowe, których doświadcza Arktyka. Zastosowane podejście do zarządzania musi uwzględniać powiązania między klimatem, różnorodnością biologiczną, użytkowaniem gruntów i lokalnymi źródłami utrzymania, przy bezpośrednim i znaczącym udziale ludności lokalnej i tubylczej. Aby wspomóc rozpowszechnianie wyników badań, zespół projektu CHARTER (Drivers and Feedbacks of Changes in Arctic Terrestrial Biodiversity) opublikował informacje strategiczne(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w wielu językach oraz mapy historii(odnośnik otworzy się w nowym oknie), które stale cieszą się zainteresowaniem odbiorców. Badacze współpracują także z mediami krajowymi i regionalnymi oraz nawiązują kontakty z lokalnymi społecznościami. Zespół nawiązuje także współprace w celu pozyskania funduszy na kontynuację prac rozpoczętych w ramach projektu CHARTER. Seria artykułów poświęconych dalszym losom projektów przybliża ukończone projekty finansowane ze środków Unii Europejskiej oraz ich osiągnięcia od chwili zakończenia okresu unijnego finansowania. Jeśli chcesz, żeby twój projekt został zaprezentowany w ramach serii artykułów „Dalsze losy”, wyślij wiadomość na adres editorial@cordis.europa.eu i opowiedz nam o nim. CHARTER Instytucja koordynująca: Uniwersytet Laponii Informacje na temat projektu: https://cordis.europa.eu/project/id/869471/pl