Nowy zakład fizyki cząstek elementarnych w Europie Naukowcy finansowani ze środków UE zrealizowali projekt koncepcyjny zmierzający do opracowania zaawansowanego technicznie zakładu, który mógłby badać oscylacje neutrin. Przedstawiona propozycja zawierała szczegółową ocenę przyszłych zakładów, optymalizację techniczną wymaganych komponentów i stosunek kosztów do wydajności. Energia © Thinkstock Na przestrzeni lat badania nad podstawową strukturą materii ujawniły istnienie 12 cząstek elementarnych. Zrozumienie zachodzących między nimi interakcji z powodzeniem wyjaśniło szereg wyników eksperymentalnych i pozwoliło na precyzyjne przewidywanie szerokiego zakresu zjawisk. Dokonane ostatnio odkrycie, że jeden z rodzajów cząstek elementarnych, neutrina, ulegają zmianie typu podczas przemieszczania się w przestrzeni – zjawisko określanie mianem oscylacji neutrin – wywołuje ogromne zainteresowanie uczonych. Oscylacja neutrin jest nie tylko interesującym zjawiskiem samym w sobie, ale wskazuje również, że masa neutrin – choć niezwykle mała – nie jest zerowa, jak wcześniej sądzono, oraz że neutrina mogą pomóc wyjaśnić jedną z zagadek dotyczących Wielkiego Wybuchu, a także iż ogrywały istotną rolę w narodzinach wszechświata. Aby dokonać szczegółowe pomiary oscylacji neutrin, niezbędne są nowe laboratoria dysponujące wiązką o dużej intensywności. Przyjęte metody generowania neutrin wykorzystują superwiązki, wiązki beta lub rozpad mionów (określanych mianem fabryk neutrin). Finansowany ze środków UE projekt EUROnu ("A high intensity neutrino oscillation facility in Europe") stawiał sobie za cel identyfikację i ocenę zakładów, które mogłyby podjąć się takich szczegółowych badań dotyczących neutrino. Partnerzy przygotowali projekt koncepcyjny trzech potencjalnych laboratoriów w ośrodku CERN w Genewie. W przypadku technik superwiązki i wiązki beta neutrin, parametry oscylacji byłyby mierzone 130 km dalej, w podalpejskim tunelu Fréjus. Jeżeli chodzi o fabrykę neutrin, czujniki byłyby umieszczone w odległości do 2500 km. Podsumowując, projekt EUROnu poświęcony był technicznym wyzwaniom dotyczącym zakładów dysponujących akceleratorem oraz opcjom czujnika niezbędnym do pomiaru parametrów oscylacji neutrin, i zaowocował opracowaniem odpowiednich propozycji projektowych. Po oszacowaniu kosztu budowy partnerzy przekazali odpowiednim władzom, że fabryka neutrin dostarczyłaby najdokładniejszych pomiarów oscylacji neutrin pomimo wyższych kosztów jej budowy. Oprócz nieodzownej wiedzy dotyczącej właściwości neutrin, wdrożenie rekomendacji projektu EUROnu uczyniłoby Europę liderem w tej dziedzinie.
